MUP obespravljuje Albance sa juga Srbije?

Rešenja MUP-a, koja poseduje FHP, a u koja je naš list imao uvid, odnose se na osobe rodom iz Medveđe ili iz sela koja pripadaju ovoj opštini. Neke od njih su, ističu u FHP, u periodu 1999-2001. zbog represije tadašnjih vlasti prebegle na Kosovo, ali većina provodi određeni deo vremena u svojim rodnim kućama u Medveđi.

Takođe, FHP je u kontaktu sa Mrežom odbora za ljudska prava CHRIS utvrdio da se slična praksa sprovodi i u opštini Bujanovac, ali u manjem obimu.

Naš list je pitao MUP da nam objasni navode o pasiviziranju prebivališta, ali od njih, nažalost, nismo dobili nikakav odgovor.

„Stanovnici Medveđe i Bujanovca albanske nacionalnosti na ovaj način faktički postaju stranci, a ne državljani Srbije što jesu od rođenja. Činjenica da privremeno ili trajnije borave na teritoriji Kosova ili bilo koje države ne sme biti od uticaja na realizaciju prava koja im kao državljanima Srbije pripadaju. Pored toga, ovakve mere mogu samo predstavljati nastavak politike proterivanja i sistematskog diskriminisanja Albanaca, koje je u proteklih 20 godina činjeno često i opresivnim sredstvima“, naglašavaju u Fondu.

Zakonski osnov za donošenje ovakvih odluka MUP-a nalazi se u članu 18 Zakona o prebivalištu i boravištu građana – nadležni organ vrši proveru stalnog stanovanja/privremenog boravka na adresi na kojoj je građanin prijavio prebivalište/boravište, a to radi na zahtev suda, organa državne uprave, drugog organa ili organizacije, drugog pravnog ili fizičkog lica, koje ima opravdan pravni interes. Dakle, ako utvrdi da građanin ne stanuje na adresi na kojoj ima prijavljeno prebivalište, nadležni organ donosi rešenje kojim pasivizira adresu prebivališta. Nakon prijema rešenja, građanin ima osam dana da prijavi novo prebivalište, u protivnom odgovara za prekršaj, a predviđena novčana kazna iznosi od 10.000 do 50.000 dinara.

Ove provere policijska uprava je sprovodila na sopstvenu inicijativu, jer građani sa kojima je FHP razgovarao tvrde da nisu vodili nikakav drugi postupak niti preduzimali neki pravni posao zbog kog bi bilo ko tražio proveru njihovog prebivališta. „Neki građani tvrde da nikakve provere na terenu nije bilo. Sama rešenja ne sadrže nikakav povod niti navode izvor 'operativnih saznanja' po kojima je MUP preduzimao navodne provere. Jednom građaninu je usmeno objašnjeno da se postupak provere prebivališta vrši u skladu s 'internim naređenjem' ili 'direktivom' iz PU Leskovac“, objašnjavaju iz FHP i dodaju da niko od građana s kojima su razgovarali nije imao uvid u takav dokument.

Od nadležnih organa oglasila se jedino PU Vranje sa šturim objašnjenjem da se odredba člana 18. zakona primenjuje prema svim građanima i bez ikakve diskriminacije u odnosu na bilo koju etničku grupu. Međutim, praksa pasivizacije prebivališta sličnih razmera nije zabeležena ni u jednom drugom delu zemlje, u šta se FHP uverio dobivši podatke o broju donetih rešenja od gotovo svih PU u Srbiji.

„Zvanični broj donetih rešenja u Medveđi iznosi 539, što u odnosu na ovu malu opštinu čini višestruko veći procenat nego u drugim mestima. Stoga je više nego indikativna činjenica da se ova odredba primenjuje znatno aktivnije prema albanskoj zajednici“, ukazuju iz FHP-a, koji je, nakon što je dobio odgovore od policijskih uprava (videti tabelu) uporedio ih sa brojem stanovnika svake opštine ili grada. „Prema tom poređenju, rešenja doneta samo za opštinu Medveđa odnose se na više od sedam odsto stanovništva ove opštine, što predstavlja mnogo veći obim navedene aktivnosti policije nego u drugim mestima i što ukazuje na sistematsku praksu“, ističu iz FHP-a.

Minimizacija učešća albanske zajednice u vlasti

Kontekst za ove postupke, ukazuju iz FHP-a, mogu pružiti i vanredni lokalni izbori u opštini Medveđa koji su održani u septembru prošle godine i na kojima je ubedljivu pobedu odnela koalicija oko vladajuće SNS. Iz tadašnjih izjava potpredsednika SNS i ministra unutrašnjih poslova Nebojše Stefanovića, naslućuje se značaj koji je vladajuća stranka pridala izbornoj pobedi, nazivajući je „potvrdom realnosti da Medveđa ostaje srpska opština“, uprkos tome što je „veliki broj Albanaca sa Kosova 'dovožen' autobusima na glasanje iako ne žive u toj opštini“ i „strahu od formiranja zajednice albanskih opština“. „Iako nema naznaka da je pasivizacija prebivališta za sada dovela do promena u biračkim spiskovima, ostaje velika zabrinutost da ona predstavlja još jedan instrument kako bi se učešće predstavnika albanske zajednice u vlasti i državnim i lokalnim institucijama minimiziralo“, zaključuju u FHP.