Nagrada „Stanislav Staša Marinković“ koju dnevni list Danas tradicionalno dodeljuje za novinarsku hrabrost i posebne domete u istraživačkom i analitičkom novinarstvu, a povodom Dana lista, 9. juna, ove godine je jednoglasnom odlukom žirija otišla u ruke redakcije Balkanske istraživačke mreže (BIRN).
Ovo je drugi put da se ova nagrada dodeljuje celoj redakciji, jer je sada žiriju bilo izuzetno teško da izdvoji jednog novinara iz tima koji je do sada zajednički otvarao neke od najvećih korupcijskih afera na visokom državnom nivou, kao i tema u kojima dokazuje nelegalne tokove kojima se naš novac, novca poreskih obveznika, odliva iz budžeta.
– Redakcija BIRNA-a je, predvođena Draganom Žarković Obradović, godinama posvećena razvoju inovativnog načina izveštavanja, relevantnih medijskih istraživanja, kao i mladih kadrova koji tek ulaze u svet novinarstva, zato je žiri odlučio da nagrada pripadne celoj redakciji – navodi se u saopštenju.
Žiri je ocenio da je redakcija BIRN-a zaslužila ovo priznanje, jer je tokom proteklih 12 meseci pokrenula brojne teme i otkrila više afera, čime je potvrdila status jednog od najuticajnih istraživačkih medija u Srbiji.
„Priču o izdašnoj finansijskoj pomoći koju je Ministarstvo za brigu o porodici pružilo fantomskim udruženjima građana, radili su Aleksandar Đorđević i Dragan Gmizić. Radmilo Marković bavio se brojnim temama, a verovatno je najpoznatije njegovo istraživanje o spornom ozakonjenju skoro pola miliona kvadrata u Beogradu. O vili Aleksandra Šapića u Trstu, pisali su Jelena Veljković i Aleksandar Đorđević, a Jelena Zorić autorka je priče o tenderu koji je gradonačelnikov šef kabineta navodno nudio Kentkartu. BIRN ne zaboravlja ni „obične ljude“, pa se bavi i sumnjivim hapšenjem četvoro Srba sa severa Kosova, od kojih su neki bivši policajci, koje je MUP Srbije optužio za pozivanje na rušenje ustavnog poretka i nasilje nad sunarodnicima“ – naveo je žiri.
Kako sami novinari BIRN-a kažu, „naš posao je da kontrolišemo one koji imaju moć da upravljaju javnim novcem i donose odluke, koje se tiču svih nas. Neke od velikih tema koje smo otvorili, za koje ste verovatno čuli čak i ako ne znate šta je BIRN, jesu afera Krušik, mahinacije sa brojem umrlih tokom pandemije virusa korona, nelegalna gradnja na Kopaoniku, netransparentna privatizacija i finansiranje Air Srbije ili isušivanje kopa Tamnava., ali i priče nastale na osnovu informacija koje smo dobili od čitalaca, kao što su profesorke iz Visoke medicinske škole u Ćupriji, koje su ostale bez posla zbog partijskog zapošljavanja ili majke kojima su uskraćene porodiljske nadoknade“, piše na sajtu BIRN-a.
BIRN je prepoznat kao jedan od najuticajnih istraživačkih centara u Srbiji, njegovi novinari su dobitnici najprestižnijih nacionalnih i međunarodnih nagrada za istraživačko novinarstvo, a informacije koje objavljuju su pouzdane i proverene, dok se u izboru tema vodie isključivo interesom javnosti.
„Zato, tokom svih godina postojanja, nismo nikad izgubili sudski spor, mada smo često bili meta političkih napada, pritisaka i pokušaja diskreditacije“, napominju iz BIRN-a.
Ne treba gledati daleko u prošlost da bi se primeri tih pritisaka videli, upravo zbog značajnih rezultata BIRN-ovih novinara u raskrinkavanju prevara, izvrgavanja zakona i korupcije u strukturama vlasti.
Primera radi, već tokom maja ove godine redakcija BIRN-a primila je dve tužbe od gradonačelnik Beograda Aleksandar Šapić, za dva teksta: jedan o vili u Trstu i drugi o ozakonjenju objekta na Bežanijskoj kosi, u kojima se traži da mu BIRN plati ukupno 12 miliona dinara za pretrpljen duševni bol.
U borbi protiv istine opasne po njih, funkcioneri aktuelne vlasti masovno protiv nezavisnih medija koriste takozvane SLAPP tužbe, čiji je cilj da zaplaši i obeshrabri novinare u nameri da izveštavaju o pojedinim ljudima ili temama od značaja za društvo, ali i da finansijski i psihološki iscrpe novinare kako bi ih ućutkali.
Međutim, ono što razlikuje BIRN od nekih drugih medija, a zbog čega i neupitno njegova zajednica novinara istraživača zaslužuje nagradu „Stanislav Staša Marinković“, je činjenica da pritisci različitih vrsta neće uticati na njihov dalji rad, a oni će, kako sami kažu, „nastaviti da istražuju teme od javnog interesa, nadziru i kontrolišu rad institucija, političara i javnih funkcionera i objavljuju priče koje javnost ima pravo da zna i na osnovu kojih može da donosi odluke“.
Istrajni od 2004. godine
Začeci BIRN hub-a, odnosno krovne organizacije BIRN, nastali su od nekoliko novinara koji su došli iz IWPR (Institute for War & Peace Reporting), među kojima su bile Gordana Igrić, Ana Petruševa i Jelena Džava, a regionalni odeljci, poput BIRN Srbija nastaju 2004. godine.
BIRN je pokrenut kao portal 2013, kada je, do pred kraj 2020, nosio ime Javno.rs. Prva glavna i odgovorna urednica BIRN-a je bila Gordana Igrić, a na tom mestu su se kasnije ređali Slobodan Georgiev, Peđa Obradović, Milorad Ivanović, a najnovije pojačanje u februaru je Gordana Andrić koja je došla na mesto izvršnog urednika.
Neprofitna organizacija BIRN Srbija osim medijske produkcije objavljuje baze podataka i dokumenata, organizuje treninge iz novinarskih, istraživačkih i komunikacijskih tehnika za medije, novinare, istraživače i civilno društvo i radi na unapređenju medijske regulative.
BIRN Srbija je članica regionalne Balkanske istraživačke mreže, koja je izdavač analitičkog portala na engleskom jeziku Balkan Insigh, a od 2016. je osnivač i član Asocijacije onlajn medija – AOM, organizacije, koja je posvećena unapređenju profesionalnih i etičkih standarda u novinarstvu.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
