Foto: Danas„Gradimo previše zidova, a premalo mostova“ rečenica je fizičara, matematičara, astronoma, alhemičara i filozofa prirode, koji je i do danas za većinu ljudi ostao jedno od najvećih imena iz sveta nauke – Isaka Njutna.
Nije Njutn, što se u narodu kaže, „džabe“ napravio ovakvu metaforu, budući da je izgradnja mostova i do danas ostala jedan od najvećih izazova ovog zanata.
Iako je izgradnja oblakodera/nebodera/solitera vremenom prišla u pogledu izazovnosti, mostovi su ipak svoju poziciju zadržali, budući da premošćavanje prirodnih prepreka, povezivanje delova grada, a neretko i čitave zemlje, predstavlja poseban vid infrastrukturnih potreba koje isto tako neretko predstavljaju „moranje“.
Dizajn mostova predstavlja priču za sebe, budući da svaki služi specifičnoj svrsi i primenjuje se u različitim situacijama.
Dizajn mostova varira i u zavisnosti od njihove funkcije, prirode terena gde se most gradi i usidrava, materijala koji se koristi za izgradnju, ali i od onog, često presudnog – dostupnih finansijskih sredstava.
Vrste su takođe šarenolike, budući da i u tom pogledu postoji više različitih opcija – lučni, gredni, rešetkasti, viseći, konzolni i pokretni mostovi.
Nije sa sigurnošću moguće reći koliko mostova ima u Srbiji, budući da je veliki broj i malih, pešačkih mostova, koji su se tokom ove godine našli u centru pažnje zbog svoje (ne)bezbednosti.
U Beogradu trenutno postoji čak 10 mostova, od kojih čak osam premošćuje Savu, a samo dva Dunav.
Neki od njih služe isključivo za železnički saobraćaj, a neki samo za regularan saobraćaj.
Budući da je malo podataka o mostovima javno dostupno, lista od 20 najdužih mostova, koja sledi u nastavku, moguće da nije kompletna, kao i da redosled istih, u zavisnosti od odabira kriterijuma za rangiranje, može da bude drugačiji. Takođe, kod većeg dela mostova, informacije do kojih smo došli, nisu jasno razgraničene.
21 najduži most u Srbiji (za koje smo uspeli da pronađemo podatke)
- Most kod Beške* (DODATO NAKON OBJAVLJIVANJA TEKSTA) – 2.205 metara
- Novi železnički most (Beograd) – 1.928 metara*
- Pančevački most – 1.526,4 metra
- Pupinov most u Beogradu – 1.507 metara
- Kovinski most – 1.435 metara
- Most slobode u Novom Sadu – 1.382 metra
- Novi most u Šapcu – oko 1.330 metara**
- Most na Adi – 996 metara
- Most Ilok — Bačka Palanka – 825 metra
- Železnički most kod Ostružnice – 658 metara
- Most Vrla kod Vladičinog Hana – 644,4 metra
- Most 51. divizije (Batinski most) – 638 metara
- Most Obrenovac-Surčin – 627,8 metara
- Stari most u Šapcu – 600 metara
- Novi Žeželjev most – 474 metara
- Stari železnički most (Beograd) – 462 metra
- Savski most (Beograd) – 430 metara
- Most Gazela (Beograd) – 332 metra
- Varadinski most (Novi Sad) – 304 metra
- Most Svetog Irineja (Sremska Mitrovica) – 262,5 metara
- Brankov most (Beograd) – 261 metar
* Postoje dva parametra po kojima se može kategorizovati dužina mosta – celokupnoj dužini i glavnim rasponom.
** Novi most u Šapcu još uvek nije pušten u rad, a planirano je da radovi na auto-putu od Rume do Šapca budu gotovi do kraja sledeće godine.
Most kod Beške
DODATO NAKON OBJAVLJIVANJA TEKSTA
Most kod Beške preko Dunava je sagrađen u okviru projekta auto-puta Beograd—Novi Sad—Subotica.
Ukupna dužina mosta je 2.205 metara, a širina 14,4 metra. Most ima tri trake za drumski saobraćaj i dve pešačke staze.
Usled velike razlike u nadmorskoj visini leve i desne obale Dunava, most je dizajniran sa nagibom od 2,3 odsto što je ujedno i najveći nagib na auto-putu. Tokom srednjeg vodostaja on se uzdiže 51 metar iznad Dunava.
Glavni dizajner mosta je bio Branko Žeželj, a izgradila ga je Mostogradnja između 1971. i 1975. godine.
Most se nalazi u blizini mesta Beška po čemu je i dobio naziv.
Bombardovan je dva puta i delimično uništen tokom NATO bombardovanja Srbije – 1. aprila i 21. aprila 1999, ali je popravljen ubrzo nakon završetka bombardovanja i ponovo otvoren 19. jula 1999. jer je važan deo auto-puta E75.
Dana 3. oktobra 2011. je otvoren i drugi most kod Beške i time je posle skoro 20 godina završen auto-put Beograd—Novi Sad—Subotica
View this post on Instagram
Novi železnički most (Beograd)
Preko reke Save u Beogradu, Novi železnički most u Beogradu zgrađen je u sklopu rekonstrukcije beogradskog železničkog čvora, takozvanog rešenja „Prokop“.
Most je dvokolosečni na oko 250m uzvodno od starog železničkog mosta.
Most ima ukupnu dužinu od 1.928 metara, od čega su prilazi na desnoj obali 579 metara, prilazi na levoj obali 791 metara i centralni deo iznad Save oko 558 metara.
Izgradnja mosta je obavljena u periodu od 1975. do 1979. godine.
Projekat je uradila kompanija „Mostprojekt“ iz Beograda, a glavni i odgovorni projektanti su akademik prof. dr. Nikola Hajdin, diplomirani inženjer građevine i Ljubomir Jeftović, diplomirani inženjer građevine.
View this post on Instagram
Pančevački most
Pančevački most je jedan od dva mosta preko Dunava na teritoriji grada Beograda.
Prvobitni most je pušten u saobraćaj 1935. godine i nosio je ime kralja Petra Drugog. Renoviranje mosta je urađeno 1966. godine kada i dobija sadašnji izgled.
Pančevački most su gradila nemačka preduzeća Siemens-Baunion GmbH iz Berlina i firme Deutsch-Luxemburgische Bergwerks- und Hütten-AG iz Dortmunda, a deo je posleratnih reparacija Srbiji.
Pušten je u saobraćaj 10. novembra 1935. godine pod nazivom Most Nj. V. Kralja Petra II.
Istog dana je prošao i prvi voz od Beograda ka Pančevu, otvorena je i nova tramvajska pruga Spomenik – Most Kralja Petra II – Novo groblje.
View this post on Instagram
Pupinov most u Beogradu
Pupinov most u Beogradu povezuje Zemun i Borču, a tek je drugi beogradski most preko Dunava, pozicioniran nekoliko kilometara uzvodnije od Pančevačkog mosta.
Njegova izgradnja najvećim delom je bila finansirana iz kredita kineske banke „Eksim“ i izgradila ga je kineska firma „Čajna roud end bridž korporejšn“ („CRBC“), pa je zbog toga u početku bio nazivan i „Kineski“.
Oktobra 2014, Skupština grada ga je preimenovala u Pupinov most, po Mihajlu Pupinu – srpskom naučniku i pronalazaču.
U Zemunu, most je povezan sa ulicom T-6 jugozapadno od naselja Nova Galenika, a u Borči – sa Zrenjaninskim putem, severno od naselja.
Pristupne saobraćajnice obuhvataju i vezu Zrenjaninskog sa Pančevačkim putem.
View this post on Instagram
Kovinski most
Kovinski most je drumski most preko Dunava koji spaja Kovin i Smederevo.
Predstavlja čeličnu grednu konstrukciju sagrađenu 1976. godine, a projektant mosta je bio inženjer Branimir Tripalo.
Nalazi se na 1112. kilometru plovnog puta Dunava i predstavlja najkraću vezu između Banata i Podunavlja.
Most biva razoren za vreme NATO bombardovanja 1999. godine, a radove na sanaciji je izvela firma „Goša” iz Smederevske Palanke, pa je obnovljeni most posle testiranja pušten u saobraćaj 23. decembra, iste godine.
Ni danas nema zvanično ime zbog čega se u javnosti često koristi i naziv most Smederevo-Kovin.
View this post on Instagram
Most slobode u Novom Sadu
Most slobode je drumsko-pešački most preko Dunava u Novom Sadu, a povezuje bački i sremski deo grada, odnosno Novi Sad i Sremsku Kamenicu.
Takođe, povezuje Novi Sad sa putem koji preko Fruške gore vodi do Rume, auto-puta A3 i Zapadne Srbije.
Most je prvi put otvoren za saobraćaj 23. oktobra 1981. godine.
U to vreme, most je bio svetski rekorder u kategoriji mostova sa kosim zategama.
Još jedan je u kategoriji mostova koji su bombardovani, što se dogodilo 3. aprila, 1999. za vreme NATO agresije na SRJ.
Rekonstruisan je i ponovo otvoren za saobraćaj oktobra 2005. godine.
View this post on Instagram
Novi most u Šapcu
Novi most na Savi kod Šapca, u okviru izgradnje auto-puta Ruma – Šabac i brze saobraćajnice Šabac – Loznica nedavno je završen.
Most na Savi kod Šapca deo je autoputa do Rume, a čine ga prilazne konstrukcije u dužini od 300 i 400 metara i glavni raspored preko reke od oko 600 metara.
Glavni proizvođač radova je azerbejdžanska firma Azvirt.
Dužina mosta je 1,33 km, a finansira se na 371 šipu, sa ukupno 45 glavnih greda i 47 stubova.
Deonica Ruma – Šabac preko novog mosta na Savi, takođe, rasteretiće saobraćajno sela Klenak, Platičevo, Hrtkovci i Jarak, a ispred Hrtkovaca biće izgrađen nastavak sa petljom.
Saobraćajnica Ruma-Šabac-Loznica povezuje oko 600.000 ljudi u Mačvanskom i Sremskom okrugu.
View this post on Instagram
Most na Adi
Most na Adi je drumski i šinski most u Beogradu koji povezuje opštine Novi Beograd, Savski venac i Čukaricu.
Predviđen je kao deo beogradskog Unutrašnjeg magistralnog poluprstena (UMP) koji bi povezivao Novi Beograd i Zvezdaru.
Tokom dva dana avgusta 2011, kada je most bio otvoren za pešake, sprovođena je anketa o nazivu mosta.
Od oko 13.000 anketiranih građana, njih oko 3.350 tada je predložilo „Most na Adi“, a među popularnim predlozima za naziv mosta bila je i „Harfa“, zatim „Most Draže Mihailovića“, „Most patrijarha Pavla“, „Most Zorana Đinđića“, „Žirafa“, „Lepeza“, „Andrićev most“ i druga imena.
Međutim, iako su lingvisti pri Komisiji za imenovanje ulica i trgova konstatovali da je naziv „Most na Adi“ gramatički nepravilan i da je pravilno: „Most preko Ade“, Komisija je odabrala prvobitni naziv.
Skupština grada je ovaj naziv i zvanično usvojila 15. decembra 2011. godine.
View this post on Instagram
Most Ilok — Bačka Palanka
Most Ilok — Bačka Palanka, prethodno poznat kao Most 25. maj, nalazi se preko Dunava i povezuje gradove Ilok u Hrvatskoj i Bačku Palanku u Srbiji.
Otvoren je 1974. godine pod nazivom Most 25. maj, po danu rođenja Josipa Broza Tita.
Oštećen je, posle višestrukih pokušaja, tokom NATO bombardovanja 4. aprila 1999. godine.
Obnovljen je tri godine kasnije, 30. aprila 2002. godine, i od tada su njime ponovo počeli da prelaze kamioni i autobusi, što nije bilo dozvoljeno od 1999. godine.
Most je ujedno i granični prelaz, a u blizini postoji i dodatni kopneni prelaz, prema selu Neštin na zapadu.
View this post on Instagram
Železnički most kod Ostružnice
Proteže se preko reke Save i povezuje gradske opštine Surčin i Čukaricu.
Most je izgrađen 1953. godine.
Tokom NATO bombardovanja SRJ, 21. aprila 1999. godine, most je srušen kada su pogođeni njegovi nosači, dvesta metara koloseka i kompletna kontaktna mreža.
Dva dana kasnije u novom naletu most je završio u reci Savi.
Radovi na obnovi mosta počeli su 2004. godine, završeni su 2006. godine, a obnovilo ga je GP „Mostogradnja”.
Most je svečano otvorio 15. septembra 2006. godine, tadašnji predsednik Vlade Republike Srbije Vojislav Koštunica.
View this post on Instagram
Most Vrla kod Vladičinog Hana
Most Vrla u Vladičinom Hanu najveći je most na Koridoru 10.
Na 14 raspona dužine po 45 metara, koje savladava ukupno 140 nosača visine 2,2 metra, dužine 44 metra i težine od 87 tona svakog, ima ukupnu dužinu svih nosača greda od 6.160 metara i težinu od 12,18 tona.
Most Vrla najčešće je osvetljen u bojama srpske zastave, ali i u drugim bojama, kao podrška brojnim akcijama u Srbiji i svetu.
Ispod njega je uređen moderan kej i park, a sa njega se pruža panoramski pogled na Vladičin Hna, Surdulicu i okolinu.
Kada je zvanično pušpten saobraćaj preko njega, prisustvovao je čitav državni vrh Srbije, kao i zvaničnici iz okolnih zemalja.
View this post on Instagram
Most 51. divizije (Batinski most)
Most 51. divizije, poznat i kao Batinski most, most je preko reke Dunava na putu koji povezuje Batinu u Baranji i Bezdan u Bačkoj odnosno Osijek i Beli Manastir u Hrvatskoj sa Somborom u Bačkoj.
S baranjske strane na mostu završava državni put D212 i takozvani. Tenkovski put.
Most je izgrađen da poveže, ne samo lokalno stanovništvo s obe strane Dunava koje su tada pripadale istoj državi Jugoslaviji, nego i severnu Bačku sa zapadnim krajevima te države.
Most je nazvan imenom 51. divizije u čast Batinske bitke (11-19. novembar 1944) i slavne divizije koja je, zajedno s jedinicama Crvene armije, u toku te bitke forsirala Dunav u širem rejonu mesta gde je most podignut.
U saobraćaj ga je 10. novembra 1974. godine, na 30. godišnjicu Batinske bitke, pustio general armije Kosta Nađ, u vreme bitke general-lajtnant i komandant Glavnog štaba Vojvodine.
Kolokvijalno, Most 51. divizije nazivao se Batinski most. Kasnije je preovladao taj kolokvijalni naziv, naročito u Hrvatskoj posle otcepljenja od Jugoslavije.
View this post on Instagram
Most Obrenovac-Surčin
Most Obrenovac-Surčin je drumski most u Beogradu koji povezuje opštine Obrenovac i Surčin.
Deo je „Sremske gazele“ koja spaja Obrenovac sa petljom Dobanovci na Evropskom putu E70.
Most je na u početku projektovan kao nosač toplovoda od Termoelektrane Nikola Tesla do Novog Beograda i kao takav je počeo da se gradi 1995. godine.
Projekat je nekoliko puta menjan, a prva promena desila se već 1997. godine.
Ova izmena dodaje mostu funkciju transporta tenkova i druge vojne tehnike.
Kasnijim izmenama most se planira i za ostali drumski saobraćaj.
Godine 1998, zbog nedostatka finansijskih sredstava, svi radovi koje je započela gradska uprava na čelu sa Nebojšom Čovićem kao gradonačelnikom, bivaju obustavljeni.
Bombardovanje Jugoslavije 1999. godine dodatno je smanjilo izvesnost da će most biti završen.
U narednih dvanaest godina na mostu se radi sporadično, uglavnom na već postavljenoj čeličnoj konstrukciji i na sanaciji jednog od stubova koje je oštetila barža.
Inicijativom gradonačelnika Dragana Đilasa 2011. godine su oživljeni radovi. Most je završen u planiranom roku i otvoren je za saobraćaj 1. decembra 2011. godine.
Stari most u Šapcu
Stari most je čuveni most preko reke Save u Šapcu. Za drumski saobraćaj pušten je u rad 1932, a za železnički 1934. godine.
Ima dugu istoriju, koja se proteže sve do današnjeg dana.
Izgradnjom Novog mosta preko Save u Šapcu sedamdesetih godina prošlog veka Stari most gubi funkciju drumskog mosta.
Most se i dan danas koristi za železnički saobraćaj, deo je pruge Ruma—Zvornik.
Entuzijasti neretko prelaze most peške i biciklima iako postoji tabla upozorenja na početku mosta.
Stari most je uvek bio i biće jedan od najprepoznativljijih simbola Šapca.
View this post on Instagram
Novi Žeželjev most
Žeželjev most je železničko-drumski lučni most na Dunavu u Novom Sadu.
Sagrađen 1961. godine, a srušen je u NATO bombardovanju Jugoslavije 1999. godine.
Ponovo je sagrađen 2018. godine, nakon šest godina od otpočinjanja radova.
Povezuje Novi Sad i Petrovaradin i deo je međunarodne pruge Beograd–Budimpešta.
View this post on Instagram
Stari železnički most
Stari železnički most (ili samo Železnički most) je jedan od dva železnička mosta preko reke Save u Beogradu.
Prvobitno je izgrađen 1884. godine i dva puta je rušen.
Na njegovom mestu stajao je najpre prvi beogradski železnički most, preko kojeg je išla pruga koja je spajala Beograd i Zemun.
Taj most je otvoren 20. avgusta 1884. godine, stajao je na šest kamenih stubova i bio je dugačak 462 metra i težak 7.200 tona.
Srušen je u Prvom svetskom ratu, obnovljen 1919. godine i ponovo srušen 1941. godine.
Današnji stari železnički most izgrađen je po završetku Drugog svetskog rata, u okviru ratne reparacije i bio je jedini beogradski železnički most preko Save sve do izgradnje Novog železničkog mosta, 1979. godine.
Preko njega saobraćaju vozovi između Srema i beogradske Glavne železničke stanice.
Most je poslednji put rekonstruisan 1986. godine, uz manje popravke 1995. i 1996. godine.
Sa zatvaranjem Glavne železničke stanice u Beogradu most prestaje da bude u funkciji.
View this post on Instagram
Savski most
Savski most je najmanji most koji služi za putni saobraćaj u Beogradu. Pored putnog saobraćaja preko njega prelaze i tramvaji.
Sagrađen za vreme okupacije tokom 1942. godine, jer je tada jedini most preko reke Save (Most kralja Aleksandra) bio srušen.
Most je od miniranja, od strane nemačkih nacista, 20. oktobra 1944. godine spasio beogradski učitelj Miladin Zarić.
Za vreme trajanja Drugog svetskog rata nacistički vojnici su ovaj most zvali Most Princa Eugena, a nakon rata ga je lokalno stanovništvo zvalo Nemački most.
Vremenom su se oba naziva prestala koristiti.
Tramvajske šine na mostu su postavljene 1984. u sklopu izgradnje tramvajske pruge do Bloka 45 na Novom Beogradu.
U proteklim mesecima, gradonačelnik Beograda najavio je da će se most rušiti, a da će na njegovom mestu biti sazidan novi.
Priča o rušenju mosta nije nova, te je i ranije pominjan način za relokaciju postojećeg.
View this post on Instagram
Most Gazela
Gazela je najprometniji beogradski most iznad reke Save.
Dnevno preko njega pređe više od 165.000 vozila iako je most projektovan za oko 40.000.
Građen je od 1966. do 1970. kao deo gradskog auto-puta i auto-puta Bratstvo i jedinstvo koji je trebalo da poveže ondašnje republike SFRJ — Makedoniju, Srbiju, Hrvatsku i Sloveniju.
Rekonstrukcija mosta je trajala u više faza 2010-2012. godine.
Most je otvoren 4. decembra 1970. u prisustvu Josipa Broza Tita i Branka Pešića.
Kao verovatna posledica neodržavanja mosta poslednjih 40 godina, 29. januara 2010. je zbog pukotine na glavnom nosaču mosta došlo do delimičnog preusmeravanja teretnog saobraćaja na druge mostove, za vozila preko tri tone.
Naređena je sanacija u trajanju 15 dana.
View this post on Instagram
Varadinski most
Varadinski most (prethodno poznat kao Most kraljevića Tomislava i Most maršala Tita) jeste most na Dunavu koji se prostire između Novog Sada i Petrovaradina.
Sagrađen je 2000. godine, nakon što je prethodni most (Most maršala Tita, preimenovan 1991. u Varadinski most) srušen 1. aprila 1999. godine tokom NATO agresije.
Odmah po završetku NATO agresije, pristupilo se izgradnji novog mosta.
Krajem 1999. uklonjeni su ostaci starog mosta i početkom 2000. godine radnici niškog MIN-a su danonoćno radili da bi Novom Sadu obezbedili novi most.
Otvoren je septembra 2000. godine, neposredno pred izbore.
Na otvaranju je dobio ime „Varadinska duga”, ali kasnije je ime promenjeno u Varadinski most.
View this post on Instagram
Most Svetog Irineja
Most Svetog Irineja je pešački most preko reke Save između dve Mitrovice, Sremske i Mačvanske.
Sa ukupnom dužinom od 262,5 metara ovo je najduži viseći pešački most u Srbiji i na Balkanu, a do pre koju godinu i u Evropi.
Most se nalazi tačno na mestu nekadašnjeg starorimskog Artemidinog mosta, tada jedne od najvećih građevina antičkog Sirmijuma.
Na njemu su u vreme progona hrišćana vršena pogubljenja ”sirmijumskih svetih mučenika”.
Po jednom od njih, Svetom Irineju most je dobio ime.
Sremska Mitrovica i Mačvanska Mitrovica su prvi stalni most dobila sedamdesetih godina prošlog veka, ali je on bio podignut na obodu grada, nekoliko kilometara udaljen od središta obe Mitrovice.
Stoga se potreba za novim mostom, koji bi povezao oba središta, ukazala veoma brzo.
Gradnja današnjeg mosta započeta je krajem decembra 1990. godine, a završena krajem 1993. godine.
Most je zvanično otvoren na Vidovdan 28. juna 1994. godine. Projekat mosta uradio je srpski akademik Nikola Hajdin.
View this post on Instagram
Brankov most
Brankov most (Most bratstva i jedinstva) premošćava reku Savu i spaja Novi Beograd sa centrom Beograda.
Brankov most je po obimu saobraćaja drugi most po važnosti u Beogradu (posle Gazele).
Most se tokom perioda socijalizma zvanično zvao Most bratstva i jedinstva, ali ovaj naziv se nikada nije ustalio.
Beograđani su ovaj most ponekad zvali Savski most ili most u Brankovoj ulici jer se preko njega ulazi u ulicu nazvanu po pesniku Branku Radičeviću.
Sadašnji naziv je dobio po Brankovoj ulici, čiji nastavak predstavlja, a ne po piscu Branku Ćopiću, koji je izvršio samoubistvo skočivši sa njega.
Most je i inače poznat po velikom broju samoubistava koja se izvrše ili pokušaju sa njega.
Godine 2002. učesnici drugog „Bajk Festa“ (biciklističkog festivala) potpisali su peticiju za izgradnju lifta za bicikliste i uputili je gradskim vlastima.
Krajem avgusta 2005. godine je na desnoj obali pušten u rad teretno-panoramski lift, namenjen biciklistima i pešacima, koji omogućuje da se sa novobeogradske strane lakše pređe na desnu Savsku obalu.
View this post on Instagram
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
