Istorijski ostaci Rimskih šančeva u Novom Sadu prava su botanička oaza panonske stepe jer sadrže dragocene vrste stepskih biljaka, veoma retkih ili nestalih iz vojvođanske, odavno preorane, stepe.
Među njima su stepski badem, stepska višnja, babaluška, gorocvet, panonska mlečika, češljasta pirevina, Laksmanova ivica, čičak, pucavac, sibirski zvončić. Upravo je to razlog što ekipe biologa Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode po ubrzanoj proceduri popisuju prirodne vrednosti po Velikom rimskom šancu, i na njegovim bedemima kako bi predložili da ona postane zaštićeno područje. Direktorka zavoda dr Biljana Panjković kaže da je velika prirodna vrednost Šanca pretpostavljena odavno, a da je u novim okolnostima potvrđena tokom studijskog obilaska stepskih staništa u Srbiji, koje je u julu 2013. Zavod organizovao u saradnji sa Ruskom akademijom nauka i ruskim Institutom za stepu iz Orenberga.
– Kolege iz Rusije tvrde da je reč o najočuvanijoj stepi u Srbiji, koja ima veliki evropski značaj. Obodi i zidovi šanca su već vekovima prepušteni uticaju prirodnih sila i iz tog razloga veoma su dragoceno pribežište stepskih vrsta biljaka. Zaštitu i prezentaciju ove značajne istraživačke, pre svega botaničke destinacije, potrebno je sprovesti što pre jer smo svedoci sve češćih devastacija nastalih nelegalnim korišćenjem zemljišta. U suprotnom se može desiti da, čak i bez loše namere, od naše stepe ne preostane ni jedan jedini fragment – objašnjava dr Biljana Panjković, direktorka Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode.
Prema njenim rečima, ekipe Zavoda konstatovale su brojne devastacije Šanca. Zabeleženo je oko 70 prekida nasipa u dužini od tri do čak 500 metara, nastalih nelegalnim korišćenjem zemlje za izgradnju lokalnih saobraćajnica ili atarskih puteva.
– Pokrajinski zavod za zaštitu prirode nije samo prepoznao vrednost ovog područja i na vreme ga uključio u nacionalnu ekološku mrežu, već će donosiocu odluke o zaštiti predložiti stroge mere zabrane oštećenja i uništavanja ovog dragocenog lokaliteta. Danas je Rimski šanac najviše ugrožen probijanjem izlaza sa salaša u atar, formiranjem pozajmišta, zaoravanjem nasipa, obrastanjem trskom, i nadiranjem invazivnih vrsta biljaka nauštrb stepskih – tvrdi dr Panjković.
Vojvođanski biolozi i zaštitari kažu da je stepska vegetacija na lesu Šanca stara oko 1.800 godina. Veliki rimski šanac se pruža u pravoj liniji dugoj oko 24 km pored Novog Sada, Bačkog Jarka, Temerina, Gospođinaca, Čuruga i Bačkog Gradišta. Verovalo se da je nastao u rimskom periodu, pa otuda potiče i naziv utvrde. Današnja istraživanja arheologa i istoričara revidirala su prvobitne stavove pa se iznose tvrdnje da je Šanac iskopan oko 270. godine, u vreme kasne antike, i da su ga utvrdila sarmatska plemena. Građen je u odbrambene svrhe, na njemu su bili vojni putevi, služio je za odbranu od poplava i omogućavao lakše kretanje stanovništva po nasipu.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
