Namenjeno učenju i obuci

Osnovana je 1929. na predlog profesora Miloja M. Vasića i uz finansijsku pomoć kolekcionara, filantropa i vlasnika novina, ser Čarlsa Hajda iz Birmingema.

Hajd je, pored osnivanja Arheološke zbirke, finansirao i nekoliko istraživačkih kampanja. Arheološki materijal i dokumentacija sa kampanja 1929-1934. godine i danas čine jezgro Arheološke zbirke.

Tokom svog višedecenijskog trajanja, najpre je bila smeštena u Patrijaršiji Srpske pravoslavne crkve, potom preseljena u prostorije Arheološkog seminara u Knez Mihailovoj br. 40, da bi svoje prostorije u staroj zgradi Filozofskog fakulteta, odnosno u Kapetan-Mišinom zdanju, konačno dobila 1974. godine.

Jubilej je krajem decembra 2019. bio obeležen izložbom povodom 90 godina postojanja i rada Arheološke zbirke koju uz finansijsku podršku Ministarstva kulture i informisanja realizuju saradnici Arheološke zbrike.

„Pored već publici poznatih predmeta iz fonda Arheološke zbirke, po prvi put su bili predstavljeni i izloženi predmeti koji, iako nisu deo fonda Zbirke, predstavljaju rezultate napora saradnika na različitim lokalitetima tokom proteklih decenija. Pre svega, predstavljen je praistorijski lokalitet Blagotin i kasnoantička Remezijana, kao i srednjevekovno Postenje, koje iako deo fonda Arheološke zbirke, dosad nije izlagano na izložbama. Povodom jubileja, u toku je priprema i zbornika naučnih radova posvećenim istoriji discipline, kao i savremenim istraživanjima koja se odnose na materijal i građu koju baštini Arheološka zbirka“, kaže za Danas upravnik Arheološke zbirke dr Marko Janković, naučni saradnik.

Od prvog čoveka Arheološke zbirke saznajemo da ona ima jedinstven status jer ne predstavlja muzej u punom smislu te reči, već se pre svega radi o školskoj zbirci, namenjenoj učenju i obuci. Zvanični fond Arheološke zbirke sastoji se od desetina hiljada predmeta koji potiču sa lokaliteta Lepenski Vir, Vlasac, Vinča, Židovar, Tekija i Postenje.

U njenim depoima smešteni su neki od najvažnijih predmeta, dokumentacije i arhivske građe, kao što su antropomorfne figurine Vidovdanka i Lady of Vinča, čuvena Hajd vaza ili srebrne fibule sa Židovara.

„Vasić je imao ideju da se Zbirka stalno i iznova obogaćuje, tako da poseduje arheološki materijal iz svih arheoloških razdoblja, kako bi se studenti arheologije obučavali i upoznavali sa radom na materijalu. Prva javna izložba je otvorena 1938. godine kada je predstavljen arheološki materijal sa Vasićevih iskopavanja na Vinči“, kaže Janković, naglašavajući da osim arheološkog materijala, sačuvana dokumentacija i arhivska građa predstavljaju važan izvor podataka za istraživače koji se bave istorijom discipline, ali i aktuelnim istraživačkim problemima.

Bogati fundus pokretnog arheološkog materijala i dokumentacije koja potiče sa najznačajnijih nalazišta u Srbiji, omogućio je da Zbirka tokom svog višedecenijskog postojanja bude baza za proučavanje praistorijskih, antičkih i srednjovekovnih kultura Balkana.

Zahvaljujući toj činjenici u više od dve stotine članaka, studija i monografija objavljeni su rezultati tih istraživanja čime je značajno unapređena arheologija kao nauka, a Srbiji obezbeđeno važno mesto na arheološkoj karti Evrope i sveta.

„I nakon 90 godina, osnovna namena Arheološke zbirke nije se mnogo promenila. I danas, Arheološka zbirka predstavlja mesto na kojem studenti arheologije, sada i formalno, prolaze kroz osnove metodoloških i teorijskih postupaka i veština potrebnim za rad u arheologiji. Pored toga što baštini značajan fond arheološkog materijala i učestvuje u nastavi i edukaciji generacija arheologa, Arheološka zbirka je značajna i kao naučna jedinica. Njeni saradnici su učestvovali, i još uvek učestvuju u velikom broju istraživačkih projekata u zemlji i regionu. Trenutno, saradnici Zbirke rade na projektu istraživanja antičke Remezijane kod Bele Palanke. U projekat su, pored saradnika sa drugih institucija poput Narodnog muzeja u Beogradu, Filozofskog fakulteta u Novom Sadu ili Instituta za anatomiju Medicinskog fakulteta u Beogradu, uključeni i studenti arheologije koji se i na taj način obučavaju terenskom radu.

Pomenimo da je u Arheološkoj zbirci stalna postavka koja reprezentuje presek arheološkog materijala iz fundusa Zbirke, a da se povremeno mogu videti i tematske izložbe koje se odnose na pojedinačne lokalitete ili posebne arheološke probleme.