Nastava na bugarskom i srpskom jeziku, učenici dobro poznaju oba jezika

Gimnazija „Sveti Kirilo i Metodije“: Od 2009. u ovoj školi se uči i na bugarskom jeziku

Obrazovanje na maternjem jeziku u pograničnoj opštini Dimitrovgrad u kojoj većinu stanovništva čine pripadnici bugarske nacionalne manjine, ima dugu tradiciju.

Osnovno obrazovanje ima tradiciju od 150 godina, a pre dve godine u Osnovnoj školi „Hristo Botev“ uveden je model dvojezične nastave na bugarskom i srpskom jeziku.

U Gimnaziji „Sveti Kirilo i Metodije“, sa tradicijom od oko 130 godina, od 2009. je počela da se izvodi i nastava na jeziku nacionalne manjine koja je ovde većina, odnosno bugarskom jeziku.

Više faza

Osnovno obrazovanje u Dimitrovgradu je počelo 1869. godine. Direktorka OŠ „Hristo Botev“ Katarina Simeonov kaže za Danas da su geografski položaj i istorijske okolnosti uticale na način ostvarivanja obrazovanja.

– Bilingvalnost sredine učinila je ljude ovog kraja otvorenim i spremnim na učenje i adaptaciju. Naše bogatstvo je poznavanje oba jezika, srpskog i bugarskog i nesmetana komunikacija sa ljudima sa obe strane granice. Tokom ovih 150 godina smenjivale su se prosvetne vlasti i modeli obrazovanja.

Prema njenim rečima, posle Drugog svetskog rata u Dimitrovgradu su postojale dve škole, jedna za decu srpskog naroda i druga za decu bugarske narodnosti.

– Od 1957. godine Opština Dimitrovgrad osniva jedinstvenu osnovnu školu, koja je imala paralelna odeljenja na srpskom i bugarskom nastavnom jeziku. Broj odeljenja i broj učenika u njima varirao je tokom godina. Od 1982. do 1992. godine u školi je sproveden ogled dvojezične nastave, po kom je nastava bila na srpskom jeziku, a sva deca su učila i bugarski jezik, kao jezik društvene sredine. Delovi nastave istorije, geografije, muzičke i likovne kulture realizovani su na bugarskom jeziku. Od 1992, donošenjem novog Zakona o osnovnom obrazovanju, roditelji mogu da izaberu jezik na kome će se njihovo dete školovati. Više od 95 posto roditelja opredelilo se za nastavu na srpskom jeziku, sa izučavanjem bugarskog jezika, kao izbornog predmeta maternji jezik sa elementima nacionalne kulture sa dva časa nedeljno – podseća Katarina Simeonov.

Stalna nastojanje da se poboljša status i položaj maternjeg, bugarskog jezika urodila su plodom.

Zahvaljujući pozitivnom mišljenju Zavoda za unapređivanje obrazovanja i vaspitanja i razumevanju Ministarstva prosvete, od 1. septembra 2018. godine uveden je model dvojezične nastave, kažu u ovoj školi. Danas OŠ „Hristo Botev“ ima 447 učenika, raspoređenih u 27 odeljenja, od kojih su tri izdvojena u selima Željuša, Trnski Odorovci i Dragovita.

– Na osnovu izjašnjavanja roditelja, po dva odeljenja u prvom i petom razredu u centralnoj školi su dvojezična, kao i po jedno odeljenje u drugom, trećem, šestom i sedmom razredu. Dvojezična su i odeljenja prvog razreda u Željuši i kombinovano odeljenje u selu Trnski Odorovci. Ukupno 142 učenika obrazuje se po ovom modelu.

Škola ima dobre prostorne i didaktičke uslove za rad, a nastavni kadar osposobljen je za izvođenje nastave na oba jezika i stalno se stručno usavršava u sferi opštih pitanja i metodike nastave. Očekujemo seminar u organizaciji Ministarstva prosvete o temi povećanja jezičkih kompetencija za nastavu na maternjem jeziku – kaže naša sagovornica.

Problema ima u snabdevanju udžbenika, jer je reč o niskotiražnim izdanjima pa povremeno izdavači nisu u mogućnosti da pokriju potrebe svih učenika za udžbenicima iz bugarskog jezika i na bugarskom jeziku: – Teškoće prevazilazimo kroz projekte. Škola nekoliko godina realizuje projekte iz programa „Roden ezik i kultura zad granica“ Ministarstva obrazovanja i nauke Bugarske, kroz koji obezbeđujemo dodatne časove jezika za učenike koji to žele literaturu i edukativne softvere, pristupe elektronskim platformama za učenje, ali i nošnje i etno košulje, koje doprinose lepoti naših vannastavnih aktivnosti.

Gimnazija sa tradicijom

Gimnazija „Sveti Ćirilo i Metodije“ u Dimitrovgradu, ranije Caribrodu, radi od 1891. godine. kroz njenu dugu istoriju, menjali su se nazivi škole, kao i profili za koje je škola obučavala učenike, a rešenjem Ministarstva prosvete Srbije od 9. maja 1994. godine škola je verifikovana za područje rada Gimnazija – opšti smer od prvog do četvrtog razreda.

Rešenjem Ministarstva prosvete i sporta Srbije od juna 2006. godine u ovoj srednjoj školi je verifikovano novo područje rada: trgovina, ugostiteljstvo i turizam sa profilom turistički tehničar od prvog do četvrtog razreda.

– Od 2009. godine, u školi je počela da se izvodi i nastava na jeziku nacionalne manjine, odnosno bugarskom jeziku. Formirana su odeljenja smera gimnazija opšti tip i turističko-hotelijerski tehničar sa obrazovanjem na bugarskom jeziku. U novoj školskoj 2020/2021. godini, upisano je 230 učenika, raspoređenih u 15 odeljenja. Od toga, osam odeljenja su sa nastavom na bugarskom jeziku (po četiri gimnazijska i turističko-hotelijerska smera), dok je sedam sa nastavom na srpskom jeziku (četiri gimnazijska i tri smera turističko-hotelijerski tehničar).

Nastavu na bugarskom jeziku pohađa 109 učenika, dok 121 pohađa nastavu na srpskom jeziku.

– Bugarski jezik je obavezan u svim odeljenjima i ocena iz tog predmeta ulazi u prosek – kaže za Danas direktor Gimnazije Bratislav Stamenov.

Kako dodaje ova škola svoju delatnost škola obavlja u Dimitrovgradu i nema izdvojeno odeljenje.

– Svi nastavnici su obučeni za izvođenje nastave na oba jezika i poseduju adekvatne sertifikate. Što se tiče udžbenika, školska biblioteka raspolaže sa određenim brojem na jeziku nacionalne manjine, koje je odobrilo Ministarstvo prosvete da mogu da se koriste u nastavi. To su uglavnom udžbenici iz opšteobrazovnih predmeta, kao što su fizika, hemija, biologija, istorija, geografija, a ima i deo udžbenika za profil turističko-hotelijerski tehničar.

U toku je prevođenje i štampanje ostalih udžbenika, koji su po programu srednjih škola u Republici Srbiji, s tim što je materijal isti, samo preveden na bugarski jezik.

S obzirom da je najveći broj učenika iz bugarske nacionalne manjine i da svoje dalje školovanje nastavljaju na visokoškolskim ustanovama u susednoj Bugarskoj, svakako da nastava na jeziku nacionalne manjine ima ogroman značaj za uspešan produžetak školovanja.

Negovanje tradicije i kulture oba naroda

– Značajnu podršku škola ima od lokalne samouprave u Dimitrovgradu i Nacionalnog saveta bugarske nacionalne manjine u Srbiji, tako da se sporadični problemi uspešno prevazilaze. Kolektiv OŠ „Hristo Botev“ jednodušan je u ostvarivanju misije škole, a to je negovanje dvojezičnosti i tradicije i kulture oba naroda, srpskog i bugarskog. Smatramo da je izuzetno važno da decu vaspitavamo u duhu multikulturalizma i poštovanja različitosti i da naši učenici po završetku osnovne škole jednako dobro poznaju oba jezika i spremni nastavljaju svoje dalje školovanje – kaže Katarina Simeonov.

Stamenov: Usavršavanje nastavnika na oba jezika

– Nastavnici se redovno usavršavaju na srpskom i na bugarskom jeziku, putem raznih program i projekata. S obzirom na novonastalu situaciju vezanu za pandemiju izazvanu korona virusom, trenutno je to obustavljeno. Lokalna samouprava svesrdno pomaže i uvek se nađe gimnaziji da pomogne po bilo kom pitanju. Kao i protekle godine i ove je Ministarstvo prosvete Bugarske delegiralo Donku Nikolov, koja pomaže nastavnicima u izradi planova, prevođenju nekih stručnih termina, pripremi raznih programa na jeziku nacionalne manjine, kod nas u Gimnaziji i u Osnovnoj školi „Hristo Botev“, jer u ovoj školi već drugu godinu zaredom imamo odeljenja gde se nastava izvodi dvojezično – kaže Stamenov.

Tekst je deo projekta „Obrazovanje na maternjem jeziku – jednaka šansa za sve“, koji se sufinansira sredstvima iz budžeta Republike Srbije – Ministarstvo za kulturu i informisanje. Stavovi izneti u sadržajima ne odražavaju nužno stavove organa koji je odobrio sredstva.