Nestaju sela oko Sjenice

U okviru projekta „Modaliteti razvoja i valorizacija nerazvijenih područja Srbije“, koji realizuje Geografski institut „Jovan Cvijić“, a finansira Ministarstvo nauke Republike Srbije, ovih dana su istraživana napuštena sela na teritoriji sjeničke opštine, u pojasu koji se graniči sa Crnom Gorom. Osim južnog dela sjeničko-pešterske visoravni, takva naselja su konstatovana i u severnom i zapadnom delu opštine, gde će istraživanja biti nastavljena tokom jeseni.
Od 1985. godine, kada je registrovano prvo napušteno seosko naselje do danas, zabeleženo je 19 takvih naselja u Srbiji. Poslednje tri godine, od kada se u okviru pomenutog projekta intenzivnije istražuju napuštena seoska naselja, odnosno ona u kojima ima manje od deset stanovnika, jasnije su izdiferencirani regioni „spontanog“ raseljavanja. Prema rezultatima istraživanja Geografskog instituta, najugroženije oblasti su administrativna linija razdvajanja centralne Srbije sa Kosovom i Metohijom, zatim oblasti Stare planine, Vlasine i Krajišta. A u zoni gašenja seoskih naselja nalazi se i opština Sjenica.
– Primetili smo da gašenje seoskih naselja može da se tumači ne samo kao posledica društvenih, odnosno demografskih procesa ili ekonomskih i političkih, već da najčešće u ovom slučaju, možemo govoriti o prirodnoj neodrživosti takvih naselja. Ovakva seoska naselja, nastala su u društveno političkim okolnostima, kada čovek nije razmišljao ekonomski, već isključivo egzistencijalno. Po tom kriterijumu, sa stanovišta današnjih civilizacijskih potreba, ti prostori prosto nisu održivi. Mnoga naselja ni dan-danas nisu dobila struju, kao što je sjeničko selo Poda. Konkretno, za ovo naselje smo utvrdili da je ono nekada bilo katunsko naselje, koje su uglavnom koristili stanovnici Crne Gore. U jednom veoma kratkom periodu, početkom 20. veka, kao posledica društveno istorijskih okolnosti, Poda je dobila osobinu stalnog naselja, da bi danas ponovo utvrdili da ima sve osobine katunskog naselja“, izjavio je za naš list jedan od istraživača Geografskog instituta iz Beograda Marko Milošević.
On je rekao da se, zbog konstatovanog odsustva privrednih aktivnosti, napuštena seoska naselja gube, ne samo demografski, već i ekonomski, i da je veoma važno, za državu i opštinu na čijoj se teritoriji nalazi, uspostaviti monitoring i definisati buduću namenu takvih prostora.