U kragujevačkim Šumaricama održan je još jedan Veliki školski kojim se decenijama unazad odaje pošta i evociraju uspomene na nekoliko hiljada nedužnih koje su vojnici nemačkog okupatora, uz pomoć Ljotićevaca, streljali od 19. do 21. oktobra. Podsetimo da su hiljade stanovnika Kragujevca i tri obližnja sela (Grošnice, Ilićeva i Maršića) stradali kao žrtve odmazde zbog zajedničke partizansko-četničke akcije na drumu prema Gornjem Milanovcu, u kojoj je 16.
U kragujevačkim Šumaricama održan je još jedan Veliki školski kojim se decenijama unazad odaje pošta i evociraju uspomene na nekoliko hiljada nedužnih koje su vojnici nemačkog okupatora, uz pomoć Ljotićevaca, streljali od 19. do 21. oktobra. Podsetimo da su hiljade stanovnika Kragujevca i tri obližnja sela (Grošnice, Ilićeva i Maršića) stradali kao žrtve odmazde zbog zajedničke partizansko-četničke akcije na drumu prema Gornjem Milanovcu, u kojoj je 16. oktobra 1941. godine poginulo deset i ranjeno 26 vojnika nemačkog Vermahta. Svega nekoliko dana docnije usledila je tragedija koja se svrstava u jedan od najvećioh ratnih zločina protiv civilnog stanovništva u 20. veku.
Pritisci i demanti
Uoči Velikog školskog časa 1994, naime, Brkić je za ondašnju Borbu izjavio da je brojka o 7.300 streljanih Šumadinaca u Šumaricama mit, te da svi svi dostupni arhivi i podaci govore o broju od oko 2.300 stradalih na šumaričkim padinama. Pod pritiscima ondašnjih vlasti i pretnji da će ostati bez posla u Muzeju 21. oktobar, Brkić je tada bio prinuđen da demantuje ovu svoju tvrdnju. Ovoga puta pritisaka i pretnji te vrste nije bilo.
Ono po čemu će ovogodišnji Veliki školski čas ostati upamćen jeste činjenica da je neposredno uoči njega ovde predstavljena knjiga pod nazivom Ime i broj, istoričara i višeg kustosa šumaričkog Muzeja 21. oktobar Staniše Brkića. U knjizi posvećenoj stradanju Kragujevca i njegove okoline u oktobru 1941. godine Brkić prvi put zvanično demistifikuje mnoge mitove vezane za zločin nemačkog okupatora, ne umanjujući pri tom ni najmanje veličinu tog zločina. Brkić je, naime, u svojoj knjizi, nastaloj posle dugogodišnjeg naučnog istraživanja i „prekopavanja“ svih dostupnih izvora i arhiva, od državnih do crkvenih, došao do saznanja o približno tačnom broju streljanih od 19. do 21. oktobra 1941. godine u selima Grošnica, Ilićevo, Maršić, kao i u Šumaricama. Na osnovu tih istraživanja Brkić u svojoj knjizi navodi da je od 19. do 21. oktobra u Kragujevcu i okolnim selima streljano 2.976 Šumadinaca, a ne 7.300, kako je to do sada zvanično tvrđeno.
Prema navodima u knjizi Ime i broj, u Grošnici, Ilićevu i Marćiću 19. oktobra 1941. streljano je 415 meštana, dok je 20. i 21. oktobra u Šumaricama stradao 2.381 Kragujevčanin. Staniša Brkić za Danas objašnjava da je u svojoj knjizi naveo sve generalije (ime, prezime, ime oca i drugo) streljanih u Kragujevcu, te da je na osnovu arhivske građe došao do imena (i broja) stradalih u oktobru 1941. godine u Kragujevcu i okolini. Dodaje da je u Šumaricama i okolnim selima streljano četrdesetoro dece do 15 godina starost, među kojima nisu bili samo čistači obuće, kojima je u Šumaricama podignut spomenik, već da su deca tog uzrasta streljana i u okolnim selima. Ističe, zatim, da je, u oktobru 1941. ovde streljan 261 mladić uzrasta od 15 do 19 godina. Među mladićima tih godina, prema Brkićevim rečima, bilo je i gimnazijalaca, ali i šegrta, zanatlija i momaka sa sela. U arhivima je zabeleženo da je u Šumaricama streljano i jedanaest mladića od 19 godina koji se mogu smatrati momcima srednjoškolskog uzrasta. U javnosti se, inače, decenijama unazad tvrdilo da je u Šumaricama pored 7.000 kragujevačkih radnika, zanatlija, trgovaca, sveštenika i profesora, streljano i 300 gimnazijalaca.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
