O južnjačkom Don Kihotu

Ovaj intelektualni univerzum koji se bavio novinarstvom, jezikoslovljem, publicistikom, leksikografijom… ponudio je autoru svoju burnu biografiju kao sjajan materijal koji autor predstavlja u tri čina drame naslovljene kao “Onaj pas iz Vranja” (“Udruženje književnika Vranja”, 2018).

Iz obilja materijala intelektualno višeslojnog života prepunog različitih interesovanja i ozbiljnog rada koji je omeđen sa četrdesetak publicističkih, ali i leksikografskih knjiga, rasprava među kojima su i “Jugoslovensko-nemački, latinski rečnik” (1931), kao i “Enciklopedijsko pravopisni rečnik” u dvanaest svezaka (1966/67), autor nas uvodi i svet nemirnog duha, oštre borbe protiv ljudskog neznanja, ali i teške borbe protiv verske teokratije i dogmatizma.

Prateći četrdeset poslednjih godina u životu Hadži Todora Dimitrijevića, autor u svojoj dramaturškoj kompoziciji uvodi likove vladike Nikolaja Velimirovića i Slobodana Penezića Krcuna, koji su u mnogo čemu “zaslužni” za iskazivanje vulkanske nepokornosti duha ovog južnjaka.

Sudski proces koji je Dimitrijević dobio protiv vladike je možda i krucijalni momenat koji nosi ekspoziciju dramskog teksta. Uslediće susret sa Krcunom, koji donosi vrhunac u kome mera života nije pamet. Tu je metak u cevi “zakočio” Moša Pijade. Taj buntovnički duh nepodilaženja, tako nestvaran za današnje vreme autor predstavlja i kad junaka suoči sa ljudima iz rodne varoši.

Tekst nudi gotovo vanvremensku biografiju čoveka koji je bio večiti bundžija, intelektualac širokog spektra, Srbin koji je voleo svoju zemlju na desetak svetskih jezika koje je govorio. „Da je stradao, bio bi u udžbenicima, jer samo mrtav bundžija je dobar bundžija.

To što je nadživeo svoje neprijatelje, to je ono što daje optimizam. Nadu. Tu se sudara sa mentalitetom naših elitaša“, ocena je Nenada Todorovića, pozorišnog reditelja. Dramom “Onaj pas iz Vranja” Zoran S. Nikolić, koji se upustio u višegodišnju potragu za najboljim protumačenjem lika i dela ovog intelektualca, rešio je prvi zadatak: vratio je nadu da pobuna duha ima nadu kako za pojedinca tako i za okruženje ma koliko ga ono malo ili uopšte ne razume.