Secanje na stradale u partizanskoj Fabrici oruzja i municije u Užicu/Foto: Grad Užice Osamdeset godina od pogibije radnika Fabrike oružja i municije i drugih građana Užica, obeleženo je danas, komemoracijom i parastosom koji su služili sveštenici SPC.
Na spomenik poginulima, koji se nalazi ispred Narodnog muzeja Užice, vence i cveće su položile delegacije Grada, Vojske Srbije, fabrike „Prvi partizan“, SPS, SUNBOR, Komunista Užica, Udruženja potomaka ratnika u ratovima 1804-1918. „Major Kosta Todorović”, Udruženja veterana i ratnih invalida ratova od 1990. do 1999. godine i Udruženja boraca Sevojna.
U podzemnim prostorijama, koje su uoči Drugog svetskog rata služile kao trezor Narodne banke Kraljevine Jugoslavije i kasnije su, uspostavljanjem Užičke republike, pretvorene u partizansku Farbirku oružja i municije, 22. novembra 1941. godine u eksploziji je stradalo 120 ljudi.
Prema podacima Narodnog muzeja Užice, poznata su imena 111 žrtava i to 49 fabričkih radnika i 62 civila, koji su se sklonili u fabričkim tunelima od učestalih nemačkih bombardovanja.
Istoričar Goran Novaković je podsetio na to da se 22. novembra 1941. godine, oko 15 časova, dogodila snažna eksplozija u početnom delu tunela, koji je služio za smeštaj materijala i proizvoda fabrike.
„Eksplozija se lančano širila na oba tunela i, u talasima, trajala sve do idućeg dana. Svi pokušaji spasavanja radnika i građana ostali su bezuspešni. Izginula je čitava smena radnika i civila koji su se zatekli u delu tunela koji je osposobljen za civilno sklonište“, naveo je Novaković i pročitao deo o toj tragediji iz knjige „Užice sa vranama“, akademika i književnika Ljubomira Simovića.
Zamenik gradonačelnika Dragoljub Stojadinović je naveo da taj datum „Užičane podseća na stradanje radnika partizanske fabrike, koja je proizvodila oružje i municiju za Narodnoslobodilački pokret, na jedinoj slobodnoj teritoriji u tada porobljenoj Evropi i na stradanje civila koji su se zatekli u trezoru“.
„Nikada ne smeno da zaboravimo žrtve eksplozije u trezoru. Dugujemo im sećanje i poštovanje u ime otetih života, prekinutih snova i sahranjenih nada da će dočekati dane mira i potpune slobode u svom gradu”, kazao je Stojadinović.
Proizvedeno 2,7 miliona puščanih metaka
Od uspostavljanja Užičke republike, 24. septembra, do njenog pada, 29. novembra 1941. godine, u partizanskoj fabrici je, između ostalog, proizvedeno 2.700.000 puščanih metaka, 90.000 komada pištoljske municije, 30.000 ručnih bombi, 2.000 nagaznih mina, rekonstruisano 21.000 pušaka…
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
