Od pregovora u Divcima do ugovora sa Nemcima

Podsetnik je upućen najodgovornijim državnim i političkim činiocima u Republici Srbiji kako bi bio korišćen u pokrenutom sudskom procesu za rehabilitaciju Draže Mihailovića. Danas objavljuje ovaj dokument u celini.

SARADNJA

1. Pregovori Draže Mihailovića sa delegacijom nemačkog okupatora u Divcima 11. novembra 1941. godine: sastanak i pregovore u Divcima pripremili su pukovnik Pantić, kapetan Mitrović i poručnik Vladimir Lenac (aktivni član Ljotićevog Zbora). Svi oni su bili Mihailovićevi poverljivi ljudi.

Značajnu ulogu u pripremi imali su: Milan Aćimović, Milan Nedić i Dimitrije Ljotić, osvedočeni nosioci kvislinške vlasti u Srbiji.

U nemačkim izveštajima o sastanku u Divcima zabeležena je izjava Mihailovića da se neće boriti protiv okupatora čak ni ako mu borba bude nametnuta, jer su mu dobro poznata prava pobednika i obaveze pobeđenih.

2. U to vreme Mihailović je, posle kratkotrajnog pridruživanja partizanima, naredio prekid saradnje sa partizanskim pokretom i povukao svoje jedinice iz blokade Kraljeva koju su držale zajedno sa partizanima. Potom sve svoje oružane snage uvodi u borbu protiv partizana u Čačku, Gornjem Milanovcu, Požegi i Užicu i drugim mestima. Tih dana partizanska Užička republika preživljavala je teške trenutke budući da je napadnuta od trostruko brojnijih i neuporedivo bolje naoružanih nemačkih jedinica. Četnici Draže Mihailovića svojim napadima na partizanske snage direktno su pomogli nemačkim trupama da slome otpor partizana koji su branili Užičku republiku.

3. Četnici Draže Mihailovića, po njegovom naređenju, u novembru 1941. predali su 360 zarobljenih partizana nemačkom okupatoru u Valjevu, koje su gotovo sve streljali.

4. Decembra 1941. godine u Čačku je formiran preki ratni sud u kome, pored nedićevaca i ljotićevaca, učestvuju i dva predstavnika Mihailovićevog četničkog pokreta, a predsednik ovog suda je nemački komandant Majnhausen. Imena svih članova ovog suda zabeležena su u dokumentu koji se nalazi u čačanskom Istorijskom arhivu, a navedena su i u knjizi istraživača i hroničara Radisava Nedovića „Čačanski kraj u borbi za oslobođenje“. Pomenuti ratni sud za kratko vreme svog postojanja osudio je na smrt više stotina partizana i simpatizera partizanskog pokreta sa područja zapadne Srbije.

5. Po dogovoru sa Nedićem, Mihailović je krajem 1941. i tokom 1942. godine znatan broj svojih jedinica uključio u Nedićevu Srpsku državnu stražu. Osnovna svrha tog dogovora bila je snabdevanje Mihailovićevih odreda oružjem i ostalom ratnom opremom. Da Nedić to nije činio bez znanja nemačkih komandi, potvrđuje Hitlerov komandant za Jugoistok Maksimilijan Vajks obaveštenjem svojim potčinjenima o karakteru i ciljevima sporazuma sa Nedićem i Mihailovićem.

6. Bugarski okupatori i četnici Draže Mihailovića, po unapred utvrđenom planu, uništili su 12. aprila 1942. godine Vodojevačku četu Topličkog partizanskog odreda. Opkoljeni na Rgajskom visu iznad sela Rgaje, borci ove čete hrabro su se borili dok su imali municije, a potom su pokušali da se probiju, pri čemu su svi, sem petorice, poginuli. Četnici su zarobljene predali Bugarima, a teško ranjenog sekretara Okružnog komiteta KP za Niški okrug streljali posle svirepog mučenja.

7. Tokom jula i avgusta 1944. nemačka komanda je, u nameri da uništi novoformirane partizanske divizije na jugu Srbije, organizovala operaciju pod šifrom „Trumf“. Pored Bugara, nedićevaca i ljotićevaca, nemački planeri za ovu operaciju angažovali su i četničku elitnu grupaciju od oko deset hiljada četnika pod komandom Dragoslava Račića. Četnici su držali liniju Blace-Brus-Kuršumlija-Prepolac na granici sa Kosovom. Zahvaljujući presudnom angažovanju Operativne grupe divizija partizanskog Vrhovnog štaba pod komandom Peke Dapčevića i velikoj pomoći naroda, ova nemačko-bugarska, nedićevsko-ljotićevska i četnička operacija nije uspela, ali u višednevnim borbama žrtve i gubici na strani partizana i naroda nisu bile male.

8. I bitka na Bukoviku, jula 1944, jedan je od brojnih primera direktne saradnje Draže Mihailovića i njegovih oružanih formacija sa okupatorom. Tada je Mihailovićev komandant u istočnoj Srbiji Miroslav Trifunović sa više hiljada četnika, uz punu podršku 22. bugarske divizije i uz učešće Nemaca i Nedićevih odreda, napao partizansku 23. diviziju upućenu sa juga u istočnu Srbiju.

9. Krajem leta i početkom jeseni 1944. u zapadnoj Srbiji 4. grupa četničkih jurišnih korpusa borila se protiv divizija Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije koje su oslobađale Srbiju. Aktivnost ovih četničkih formacija usklađivao je nemački pukovnik Jungenfeld, komandant nemačkog 5. policijskog puka. Posle doživljenog poraza, 4. grupa četničkih jurišnih korpusa povukla se u Beograd, gde su četnici od Nemaca dobili vozove, prebacili se do Kraljeva da bi se, zajedno sa većinom četničkih jedinica iz Srbije, od Sandžaka povlačili sa nemačkim trupama i u Bosni uključili u nemačko-ustaški front, štiteći odstupnicu Nemcima.

Ovde je pomenuto samo nekoliko od mnogobrojnih primera otvorene saradnje četnika Draže Mihailovića sa okupatorom na području Srbije. Saradnja četnika sa Nemcima u zajedničkoj borbi protiv partizana zasnovana je na ugovorima koje su gotovo svi viši četnički komandanti (Vojislav Lukačević, Jevrem Simić Draško, Ljuba Jovanović Patak, Mihailo Gačić, Neško Nedić, Nikola Kalabić i drugi), a po ovlašćenju Mihailovića, potpisivali sa predstavnicima nemačke oružane sile. Tome treba dodati otvorenu saradnju četnika sa Italijanima u Crnoj Gori i Dalmaciji, Nemcima i ustašama u Bosni i Hercegovini i Hrvatskoj, te učešće četnika na strani okupatora u bitkama na Neretvi (gde je, na strani Nemaca i Italijana, učestvovalo 15 hiljada četnika pod direktnom komandom Draže Mihailovića), Sutjesci i drugim. O tome svedoče mnogobrojni dokumenti četničkog, nemačkog, italijanskog, ustaškog porekla, kao i dokumenti saveznika u antifašističkoj koaliciji. Zato je neshvatljivo kako, uprkos nepobitnim činjenicama, određene političke grupacije i pojedini istoričari danas uporno pravdaju i negiraju četničku saradnju sa okupatorima, kaže se u Podsetniku Saveza antifašista Srbije.

SUTRA: Zločini Ravnogoraca