Operacija Odmazda: Na današnji dan 1941. Beograd je bombardovan nakon „povratka sopstvenoj duši“

Prestoni grad bombardovan je 6, 7, 11. i 12. aprila, nakon što je Avijacija Nemačke ozvaničila početak  invazije na Jugoslaviju.

Jugoslavija je deset dana ranije donela odluku o pristupanju Silama Osovine, zbog čega su usledili ulični protesti koji su kulminirali državnim udarom i svrgavanjem kneza Pavla Karađorđevića. U trenutku kada je Adolf Hitler naumio da započne sa Operacijom Barbarosa protiv Sovjetskog Saveza, Jugoslavija se približila Saveznicima.

Kad su na beogradske ulice masovno izašli građani uz istorijski upamćenu parolu „Bolje rat nego pakt“ 27. marta, Hitler lično donosi odluku o bombardovanju Beograda i okupiranju Jugoslavije, a zadatak je poverio 4. vazdušnoj floti kojom je komandovao Aleksander Ler.

Bez objave rata, u 6.30 izjutra, Kraljevina Jugoslavija napadnuta je od strane Trećeg rajha, čije su snage sa 234 bombardera i 120 lovaca bombardovale Beograd.

U odbrani Beograda poginulo je 11 jugoslovenskih pilota, koji su bili deo elitnog Šestog lovačkog puka i jedinice protivvazdušne odbrane Vazdušne zone Beograd.

Stravične posledice ostavilo je ono što je britanski premijer Vinston Čerčil nazvao „ponovno pronalaženje duše“ Jugoslovena, odnosno posledice istog.

Poginulo je više od 2.000 ljudi za četiri dana bombardovanja, a porušeno je 627 zgrada, dok su velika oštećenja pretprelo 1.600 zgrada. Delimično je oštečeno oko 6.800 zgrada, uključujući deo Starog dvora.

Vaznesenjska crkva je teško oštećena, a bombardovana je u vreme jutrenja, dok su u njoj bili vernici.

Takođe, Narodna biblioteka, kao najznačajniji spomenik kulture sa 350.000 knjiga porušenaje petog dana bombardovanja. Njene ruševine se i dalje nalaze na  Kosančićevom vencu.

Spomen-groblje stradalih u šestoaprilskom bombardovanju Beograda nalazi se na Novom groblju u Beogradu. Arhitektinja Milica Momčilovića idejno stoji iza osam ozidanih betonskih humki, koje simbolizuju rovoveukojimasuprimarno sahranjivani postradali. Na posebnim su pločana ispisana imena 646 identifikovanih žrtava i podaci o 909 neidentifikovanih muškaraca, 393 žene i 59 dece.

Pomenute posledice  odmah po završetku bombardovanja usnimio je kinoamater Radomir Milojković, još pre nego što će prestonicu zaposeti nemačke trupe. Kadrovi razrušenog belog grada pušteni su u filmu Marka Balca „Kada je nebo bilo crno nad Beogradom“, skoro četiri decenije nakon završetka Drugog svetskog rata – 1978. godine.

Šta je prethodilo bombardovanju prestonog grada?

Nakon što je Hitler pripojio Austriji (anšlus), Jugoslavija je granicu delila sa Trećim rajhom, ali i sa Kraljevinom Italijom koja je izvršila invaziju na Albaniju, a kako su se i Mađarska i Rumunija pridružile Trojnom paktu, a Italija izvršila i napad na Grčku, Jugoslavija je te 1940. godine bila potpuno okružena Silama Osovine direktno ili preko zemalja koje su bile sateliti ovog saveza.
U tom momentu neutralna Karađorđevićeva Jugoslavija trpela je pritiske zbog svog stava. Jugoslovenski premijer Dragiša Cvetković i ministar spoljnih poslova Aleksandar Cincar-Marković bivaju pozvani 14. februara 1941. od  strane Hitlera u Berhtesgaden. Od njih je zatraženo pristupanje Trojnom paktu.

Dve nedelje  kasnije Bugarska potpisuje pristupanje paktu, nemačke trupe već narednog dana prelaze iz  Rumunije u susednu Bugarsku čime se poptuno zatvara prsten oko Jugoslavije.

Regent knez Pavle Karađorđević odlazi 4.martau Berhtesgaden, ali odlaže odluku o pristupanju paktu.  Ipak, nakon utlimatuma, jugoslovenska vlada popušta i potpisuje pristup Hitlerovom savezu. Nakon 48 časova knez Pavle biva svrgnut s vlasti u vojnom puču koji su izvršili oficiri JKRV i Kraljevskegarde, predvođeni armijskim generalom DušanomSimovićem i brigadnim generalom Borivojem Mirkovićem.

Sedamnaestogodišnji kralj Petar II proglašava se punoletnim od strane namesništva i dolazi na mesto kneza Pavla.

Istoga dana Hitler izdaje direktivu 25, u kojoj se navodi da je vojni puč promenio političku situaciju na Balkanu, te da čak i ako Jugosalvije na početku priži dokaz o lojalnosti, mora se smatrati neprijateljem i uništiti što je to pre moguće.