Orhan Pamuk : Pisac između Istoka i Zapada

U istom „akademskom paketu“ Pamuk će razgovarati sa piscem, urednikom i osnivačem njegovog srpskog izdavača Geopoetike Vladimirom Bajecom i dvojicom dopisnih članova SANU Slobodanom Grubačićem i Goranom Petrovićem, a u Novom Sadu sutra bi trebalo da primi Nagradu „Milovan Vidaković“ Međunarodnog festivala proze Prosafest.

Pamuk je poslednji put posetio Beograd pre deset godina povodom objavljivanja njegovog romana „Zovem se crveno“, čije je potpisivanje u knjižari u prizemlju SANU izazvalo pravu mali „revoluciju“ u književnom životu srpske prestonice. Te iste godine postao on je postao prvi turski književni nobelovac, odlikovan je francuskim Ordenom viteza reda umetnosti i književnosti, a Univerzitet u Vašingtonu dodelio mu je medalju, namenjenu za vrhunska dela i hrabrost u nauci i umetnosti, što je bio tek uvod u mnogobrojna međunarodna književna priznanja.

Orhan Pamuk je 7. juna proslavio 64. rođendan. Potiče iz stare carigradske porodice. Odrastao je u Nišantašu među mnogobrojnom familijom. Sanjao je da bude slikar, potom i arhitekta, ali je studije na Tehničkom fakultetu zamenio Institutom za novinarstvo Istanbulskog univerziteta, na kome je diplomirao pre četiri decenije. Počeo je da piše 1974, a pet godina kasnije njegov prvi roman „DŽevdet-beg i sinovi“ dobio je nagradu Izdavačke kuće Milijet. Posle čitanja ovog rukopisa, njegov otac Gunduz Pamuk, neostvareni pesnik i prevodilac, prvi je u svom sinu video budućeg nobelovca, kome je u nasleđe ostavio i kofer svojih rukopisa. Pamukovi romani danas su prevedeni na 63 jezika i prodaju se u osmocifrenim tiražima, a njegovi junaci poput Kemala i Fusun imaju svoj pravi „Muzej nevinosti“ u starom delu Istanbula u kome je kustos sam Pamuk, koji pripada poslednjoj generaciji pisaca koji pišu knjige rukom.

Sam Orhan Pamuk kaže da „voli priče koje su povezane sa prošlošću i sadašnjošću“, ali da svoj književni rad strogo odvaja od zadataka „modernog evropski orijentisanog intelektualca koji se zalaže za slobodu govora, liberalizam i demokratiju“. NJegov javni angažman – spremnost da javno govori o tabu temama turske istorije i politike, protesti protiv političkih progona neistomišljenika ne leže baš na srcu vlastima u Turskoj, ali njegovi književni podvojeni, dvostruki i isprepleteni carigradski svetovi čine ga takoreći i „turističkom ikonom“ sedišta nekadašnjeg Osmanskog, prethodno Vizantijskog carstva, a sada drugog grada moderne turske države, u kome se na Bosforu večno spajaju Evropa i Mala Azija.