Patrijarh Irinej: Hramovi SPC ostaju otvoreni

Kad je reč o svećenju vodice sveštenicima je preporučeno da pozovu parohijane telefonom i pitaju da li žele da ih prime u svoje domove. Nema nikakve prisile, odluku donose vernici. Što se tiče zdravstvenog stanja sveštenika i za njih važe sve mere zaštite kao i za sve druge građane – kaže za Danas patrijarh srpski Irinej.

To su pravila koja će, tokom pandemije virusa korona i vanrednog stanja koje je uvedeno u delu Srbije bez Kosova i Metohije, vladati u Arhiepiskopiji beogradsko-karlovačkoj, u kojoj je patrijarh nadležni arhijerej.

Ovaj patrijarhov „model“ crkvenog života tokom Vaskršnjeg posta ne važi u potpunosti u celoj SPC, mada sve srpske vladike vernike najpre pozivaju da poštuju preporuke nadležnih državnih vlasti, lekara i epidemiologa.

Model ponašanja sličan Beogradu – „blagorazumlje sveštenstva i dogovor sa vernicima“ zvanično imaju i Timočka eparhija i Eparhija raško-prizrenska, s tom razlikom što će se sveta vodica u ERP blagosiljati i dobijati u hramovima, a po potrebi i dostavljati po kućama parohijana.

U nekim delovima SPC osvećenja vaskršnje vodice odloženo je za sledeći Petrovski post, koji počinje 15. juna. Reč je, za sada, o Žičkoj, Mileševskoj, Valjevskoj i Niškoj eparhiji, čije su se vladike oglasile posebnim saopštenjima na tu temu.

Pojedini arhijereji poput kanadskog Mitrofana (Kodića), australijsko-novozelandskog Siluana (Mrakića) i bihaćko-petrovačkog Sergija (Karanovića) zvanično drže do punoće crkvenog života, kao jedinom delotvornom duhovnom leku protiv svake bolesti i nesreće, naravno uz poštovanje medicinskih saveta i mera zaštite.

U SPC ima i eparhija koje za sada na svojim sajtovima uopšte ne pominju pandemiju virusa korona. Većina eparhija na svojim sajtovima objavila je samo saopštenje Svetog arhijerejskog sinoda i naknadnu patrijarhovu preporuku vernicima da se strogo pridržavaju propisanih mera zaštite, u kojima se ne pominju detalji crkvene prakse.

Zvaničan sinodski stav je zapravo balans između propisanih državnih mera zaštite i učenja i prirode Pravoslavne crkve.

Sinod je odmah po uvođenju vanrednog stanja pozvao sve vernike na „odgovornost i trezvenost u ovoj situaciji“, apelujući da „ne prenebregavaju uputstva medicinskih službi i državnih organa“, ali uz napomenu da Crkva, „poštujući značaj i dostignuća medicine, svojim vernicima nudi i jedinstveni lek besmrtnosti – sveto Pričešće, kao i blagodat svojih svetih Tajni i svog celokupnog blagodatnog dejstva“.

„Na nama kao hrišćanima i ljudskim bićima jeste da činimo sve što do nas stoji, verujući i znajući iz Svetog Pisma da je Bogu sve moguće, pa i prevazilaženje prirodnih zakona i neprirodnih procesa“, navodi se, između ostalog, u sinodskom saopštenju.

Iako postoje mišljenja da crkvena praksa tokom Velikog posta ugrožava zdravlje i bezbednost vernika u doba pandemije, na udaru pojedinih „tvrđih“ crkvenih krugova i njihovih sajtova našle su se ne samo vladike koje su odložile osvećenja vaskršnje vodice, nego i episkop zahumsko-hercegovački Dimitrije (Rađenović), koji je među prvima u SPC izašao sa konkretnim uputstvom vernicima da, između ostalog, „ne celivaju ikone, već da im poštovanje iskazuju samo naklonom“.

Vladika Joanikije u samoizolaciji

Episkop budimljasko-nikšićki Joanikije (Mićović) potvrdio je da se od 16. marta nalazi u samoizolaciji. On je u saopštenju obavljenom na sajtu njegove eparhije rekao da se „pridržava preventivnih medicinskih uputstava, da nema simptome virusa korona i da se dobro oseća“. Vladika Joanikije je u samoizolaciju dospeo posle povratka iz Ukrajine gde je bio na proslavi i Kijevopečerske lavre.

U Nemačkoj i delu SAD ukinuta bogosluženja

Pozivajući se na odluke državnih vlasti u „borbi protiv korone“ u dve eparhije SPC – Nemačko-diseldorfskoj i Istočnoameričkoj prestala su i bogosluženja. Istočnoamerička eparhija otkazala je i ispovest sveštenika, a nova pravila crkvenog života preispitaće krajem marta. U svim drugim eparhijama, za sad, bogosluženja se ne prekidaju, samo su prilagođena propisanom načinu okupljanja zatvorenom prostoru. Zbog toga su u većim gradovima Niške eparhije nedeljom i crkvenim praznicima uvedene dve liturgije. U ERP je preporučeno da se tokom pandemije crkvene službe poput krštenja, venčanja, opela i sahrane obavljaju u prisustvu porodice i najuže rodbine. U Mitropoliji crnogorsko-primorskoj, Budimljansko-nikšićkoj, Mileševskoj, Sremskoj eparhiji i ERP na bogosluženjima uvedene su posebne molitve i udaranje crkvenih zvona protiv epidemije.

Čvorović: Bogosluženje iznad vanrednog stanja

– Profesor Pravnog fakulteta u Kragujevcu Zoran Čvorović izjavio je za Danas da uvođenje vanrednog stanja ne može da zatvori bogomolje. „Sloboda veroispovesti, uključujući i pravo na ispoljavanje vere, zagarantovano Ustavom Srbije ne može biti ni na koji način ograničena vladinim uredbama u uslovima vanrednog stanja. To je izričito propisano članom 202 Ustava, koji predviđa odstupanja od ljudskih i manjinskih prava u vanrednom i ratnom stanju. Svaki oblik suspenzije bogosluženja ili ograničavanje prava vernika na učešće u bogosluženju pod opravdanjem suzbijanja epidemije koronavirusa, bio brutalan protivustavni napad na Ustavom Srbije zajemčeno apsolutno pravo na slobodu veroispovesti, ističe profesor Čvorović.

Uputstva iz Nadbiskupije beogradske

– Nadbiskupija beogradska objaviće u subotu 4. aprila uoči Cvetne nedelje sva uputstva za bogosluženja tokom Velike sedmice i Uskrsa. Pratimo razvoj širenja virusa korona, ali nije svuda ista situacija – rekao je za Danas nadbiskup beogradski Stanislav Hočevar. Nadbiskupija je još tokom prošlog vikenda dala uputstvo svim sveštenicima o molitvenom životu i sprečavanju širenja virusa korona, koje se na kraju mise čita i vernicima. Oni su pozvani da se pridržavaju svih saveta državnih službi, ali da imaju u vidu i „duhovne lekove: post, molitvu, pomoć ugroženima, primanje svetih sakramenata“. Zbog mera zaštite neznatno su izmenjeni misa i pričest.

ERP u egzilu bez promena

U Eparhiji raško-prizrenskoj u egzilu juče je održana sednica Eparhijskog saveta o pandemiji korona virusa na kojoj je odlučeno da se ništa u crkvenom poretku u „Egzilu“ neće menjati. „Crkve nećemo zatvarati, a vernicima ostavljamo na savest da sami odluče da li će dolaziti na bogosluženja. Nikog nećemo terati“, kaže za Danas raščinjeni i iz SPC isključeni episkop bivši raško-prizrenski Artemije (Radosavljević). On ističe da se u „Egzilu“ ni do sada, u proteklih deset godina sveštenici i monasi nisu išli po kućama da osvećuju vodicu, jer vernici kojima treba dolaze po nju u manastire“.