foto: A. Mandić / DanasNa svetoj arhijerejskoj liturgiji koja je jutros održana u Novom Sadu, kanonizovani su sveti Irinej, episkop Bački i bački novoučenici, odnosno žrtve pogroma 1941. i 1942. godine na teritoriji Šajkaške.
Svečani čin kanonizacije održan je ispred Sabornog hrama, gde se okupilo oko hiljadu građana. Liturgiju je služio Patrijarh srpski Porfirije uz sasluženje arhijereja Sprske pravoslavne crkve, kao i arhijereja i sveštenstva iz sestrinskih pomesnih crkava.
„Sam sam odrastao u Čurugu u molitvenoj atmosferi toga mesta, i kada se znalo i kada se nije znalo, i kada su ljudi bili svesni ili kada nisu obraćali pažnju, na atmosferu u kojoj žive, sve je bilo zapečaćeno kao i dan danas u svakom mestu u kom su stradali mučenici iz našeg roda od 1941. i 1942. Sve je u tim mestima zapečaćeno njima, i njihovim stradanjem, ali i njihovom pobedom, jer je njihov krst, krst Hristov“, rekao je Patrijarh.
„Nikada neću zaboraviti priče iz Čuruga o tome kako su Čuružani posle raspeća naroda koji je bacan živ i poluživ pod led Tise, na kolenima dolazili u sveti hram na svetu liturgju, a sneg je bio ispod pojasa“, dodao je.
Kako je istakao, tada to nije bilo malo mesto, jer je tamo živelo 12.000 ljudi a četvrtina naroda je stradala.
U isto vreme, naglašava, od onih koji su izgubili nekoga, „nikada nije čuo jednu jedinu reč mržnje u odnosu na one koji su zlo učinili“.
„Bezbroj puta sam čuo, kada bismo posećivali usamljene bake, čedo, gospod neka im bude milostiv. I sva je takva Šajkaška“, rekao je Patrijarh u Novom Sadu.
Tokom zaposedanja Bačke od strane okupacionih mađarskih vlasti ubijeno je oko 3.500, dok je oko 10.000 bilo izloženo svirepoj torturi, navodi eparhija Bačka u dokumentu o Raciji u Šajkaškoj. Kako navode akcijom okupatora proterano je 2.500 ljudi.
Tokom Novosadske racije, u periodu od 4. do 29. januara 1942. godine u Novom Sadu i okolnim mestima ubijeno više od 4.500 Srba, Jevreja i Roma, i bačeno pod led Dunava i Tise.
U Čurugu je ubijeno, prema pojedinim izvorima oko 1000 ljudi, od kojih je, samo na Božić 1942. godine ubijeno 450 Srba, a među njima je bio veliki broj žena i dece, koji su stradali na najsvirepiji način.
U Titelu je ubijeno oko 2.000 ljudi. Taj broj uključuje i celu populaciju Jevreja iz tog mesta, koja je tom prilikom zbrisana. Isti broj ljudi ubijen je i u Žablju, takođe uključujući žene i decu, a stradanja su se dogodila i u drugim mestima Šajkaške.
U svetom vladici Irineju koji je u to doba živeo, istakao je patrijarh Porfirije, iako ima atribut ispovednika, sabrano je mnoštvo vrlina, te je on i mučenik i prepodobni.
On je za vreme Drugog svetskog rata bezbroj puta, ističe Patrijarh „spolja posmatrano, možda bi neko rekao ponižavajući se, zastupao i svoj narod na svakome mestu, molio, kumio, da se prestane za zločinima koji su izvedeni na teritoriji Bačke 1941. i 1942“.
„Dobili smo, braćo i sestre, nove svetitelje, da bi oni nama veru, smirenjem, bez trunke gordosti, bili primer za ugled i bili zastupnici pred Bogom“, poručeno je u besedi.
Kanonizovani vladika Irinej Ćirić, episkop eprahije Bačke, spasao je iz ruku neprijatelja skoro 3.000 srpske i slovenačke dece, koja su kasnije smeštena po srpskim porodicama.
Na početku Racije, od Irineja Ćirića, 1941. glavni komandant mađarskih jedinica za upravljanje akcijom čišćenja Srba u Šajkaškoj i Novom Sadu, Ferenc Feketehalmi Cajdner primorao ga je da objavi proglas srpskom narodu kojim osuđuje komunizam i poziva na poslušnost, jer mu je zaprećeno da će u suprotnom biti „najstrože postupljeno protiv srpskog naroda“.
Naredne, 1942. godine izborio se da iz mađarskog logora Šarvar budu izvedena deca mlađa od 15 godina, iskoristivši svoju poziciju poslanika u Gornjem domu mađarskog parlmenta u koji ga je imenovao Mikloš Horti.
Upravo su to, posleratne jugoslovenske vlasti iskoristile kako bi mu nakačile etiketu saradnika okupatora i klasnog neprijatelja na osnovu koje je bio u pritvoru koji je trajao godinu i po dana.
Nakon što je pušten na slobodu na insistiranje uglednih Novosađana, napadut je u Odžacima od strane skojevaca i pripadnica AFŽ-a, koji su ga tukli, šutirali i kamenovali. Pokušao je da ga zaštiti đakon Malden Ružić i sveštenik Milenko Cvejanov, ali je i on pretučen i izboden nožem.
Od tog napada se nikada nije oporavio i bio je vezan za postelju, a preminuo je devet godina kasnije, 1955. godine.
Više informacija iz ovog grada čitajte na posebnom linku.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
