Istorijski arhiv Negotin kao institucija koja je osnovana sa ciljem da se bavi zaštitom arhivske građe i registratorskog materijala, a danas nadležna za opštine Negotin, Bor, Kladovo i Majdanpek, bavi se i izdavačkom delatnošću. U skladu sa opredeljenjem da kao objektivni i nepristrasni hroničari istorije javnosti predoče potpunu istinu o raznim događajima koji su se desili u prošlosti, na osnovu verodostojnih istorijskih dokumenata, tj. arhivske građe, negotinski arhiv je 2001. godine otpočeo ediciju o popisu stanovništva i imovine iz 1863. godine i kao prvu knjigu priredio i izdao publikaciju „Popis stanovništva i imovine varoši Negotin iz 1863. godine“.
P { text-indent: 2.5cm; margin-bottom: 0.21cm; direction: ltr; color: rgb(0, 0, 0); line-height: 150%; widows: 2; orphans: 2; }P.western { font-family: „YHelvetica“; font-size: 12pt; }P.cjk { font-family: „Times New Roman“,serif; font-size: 12pt; }P.ctl { font-family: „Times New Roman“,serif; font-size: 10pt; }
Edicija je pokrenuta sa ambicijom da se obuhvati ceo Krajinski okrug sa sva četiri sreza, tako da su u godinama koje su usledile objavljene publikacije sa popisom stanovništva i imovine za Krajinski, Ključki, Brzopalanački i kao poslednja, peta knjiga edicije „Popis stanovništva i imovine sreza Porečkog-rečkog iz 1863. godine“, koja je predstavljena u Donjem Milanovcu.
Na promociji ove zanimljive publikacije govorio je v. d. direktora Istorijskog arhiva Negotin i priređivač publikacije Nenad Vojinović i tom se prilikom čulo da je Ustavom iz 1838. godine u tadašnjoj Srbiji obrazovano 17 okruga i da su Krajinski okrug sa sedištem u Negotinu činila četiri sreza sa pripadajućim selima i opštinama. Popisu stanovništva i imovine iz 1863. godine prethodili su „Zakon o plaćanju poreza po imućnosti“ iz 1861. godine i donošenje „Posebnih pravila“ iz 1862. godine.
– Iako je ovo prvi popis koji je dobio svoju potpunu zakonsku regulativu, on je naišao na jak otpor u narodu, naročito u bogatijim delovima stanovništva. Tadašnji ministar finansija Kosta Cukić je tvrdio da su sve popisne komisije izvršile procene imanja ispod prave vrednosti i to uz prećutnu saglasnost svih članova komisija, tako da je odustao od velike poreske reforme koju je nameravao da izvrši. Međutim, to ne nikako ne umanjuje značaj popisa iz 1863. godine jer on, možda prvi put, daje pravu sliku Srbije ne samo u pogledu broja stanovnika već i u pogledu veličine domaćinstva i njegove polne i starosne strukture – naveo je u uvodnim napomenama Nenad Vojinović.
U jedanaest naselja tadašnjeg Porečko-rečkog sreza, prema popisu iz 1863, bila su 1.853. domaćinstva i 7.931 stanovnik. Majdanpek je bio najbrojniji po broju domaćinstava – 379, a po broju stanovnika Donji Milanovac – 1.288. Najmanje stanovnika i domova ima Boljetin – 251 stanovnik i 63 domova, zabeležili su popisivači. Popisni tabak sadržao je rubrike: „ime i prezime domaćina i domaćice, dece, roditelja i drugih srodnika i ukućana koji ponaosob danak ne plaćaju i njihovo zanimanje“, zatim „stanje zdravlja lica, tj. da li je ono i zašto za rad nesposobno“, godine starosti, „nepokretno imanje, sastojeće u zemljama, kućama, zdanjima, zgradama koje isto lice ima u ataru svoje opštine, ili izvan tog atara u Srbiji, procenjeno u dukatima cesarskim“ i rubrika namenjena podacima o prihodima.
Osim prenetih podataka iz popisnih tabaka iz 1863. godine, pripređivač je u 10 tabela sintetizovao popisne podatke – broj domaćinstava i stanovnika, veličina domaćinstava, domaćinstva po klasama imanja i prihoda, vrednosti imanja i domaćinstva sa udovicama i nezemljodelačkim stanovništvom. Posebno zanimljive su tabele sa uporednim pregledom broja stanovnika i domaćinstava iz 1863, 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002. i 2011. godine koje pokazuju drastičan pad stanovništva u odnosu na 2002. godinu.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
