Porfirije na tronu SPC kao državni kandidat

Izbor novog patrijarha oglasila su u 15.40 crkvena zvona na Vračaru, sa nešto više od pola sata zakašnjenja u odnosu na planirani sinodski program rada Sabora.

Iako bi, u sladu sa ustavom SPC, novi poglavar SPC trebalo da bude ustoličen u Sabornoj crkvi u Beogradu dan posle izbora, u sinodskom dnevnom redu za danas je najavljena samo sveta arhijerejska liturgija. U trojnu kandidaturu – drugi krug crkvenih izbora juče su ušla, kako se u crkvenim izvorima spekuliše, sva tri „državna kandidata“ – mitropolit Porfirije, episkopi banjalučki Jefrem (Milutinović) i bački Irinej (Bulović).

U nepotpisanom saopštenju na zvaničnom sajtu SPC o izboru novog patrijarha ne navode se detalji glasanja i izborne procedure.

Izborni Sabor održan je uz obezbeđenje MUP-a i pripadnika „službe“ u civilu.

Porta svetosavskog hrama čuvana je ogradama kakve se koriste za obezbeđenje navijača na važnim utakmicama i na masovnim demonstracijama.

Signal za mrežu mobilne telefonije u Hramu juče nije radio, a Sinod je u pozivu braći arhijerejima na izborni Sabor najavio da će o isključivanju i pokrivanju kamera u Kripti brinuti domaćini jučerašnjeg saborskog zasedanja: „sinodalac“ vladika Jovan (Mladenović) i v. d. nastojatelja velike Svetosavske crkve vikarni episkop remezijanski Stefan (Šarić).

Iako se uoči Sabora spekulisalo o mogućim okupljanjima sa oprečnim varijantama eventualnih organizatora, juče su posle liturgije ispred Hrama samo deljeni programi privatnih crkvenih organizacija za poklonička putovanja.

Osim obezbeđenja, novinarskih ekipa, sveštenstva i malobrojnih vernika u Hramu i oko njega gotovo da nikog nije bilo.

Pre radnog dela Sabora kao uvod u izbor 46. patrijarha počeo je svetom saborskom arhijerejskom liturgijom koju je služio predsedavajući Sinoda mitropolit dabrobosanski Hrizostom (Stolić) sa 13 arhijereja SPC.

On je u besedi izrazio nadu da će „Gospod uslišiti molitve da ovaj izborni Sabor, jedinstven i istorijski jer se po prvi put održava pod svodovima Svetosavskog hrama na Vračaru bude srećan, blagosloven i izraz jedinstva SPC“.

– Neka nas Sveti Sava svojim molitvama i svih svetih iz roda našeg inspirišu da delujemo na dobrobit, jedinstvo i sabornost naše Crkve – poručio je mitropolit Hrizostom na liturgiji, posle koje su usledili parastos patrijarhu Irineju, koji je sahranjen iza oltara Kripte, prizivom Svetog Duha i radni deo Sabora.

Izbornim Saborom predsedavao je episkop sremski Vasilije (Vadić), koji je dan uoči zasedanja zamenio na toj dužnosti najstarijeg srpskog arhijereja po rukopoloženju vladiku šabačkog i administratora valjevskog Lavrentija (Trifunovića).

Vladika Lavrentije je u sredu iznenada smešten u Klinički centar Srbije, saopštila je Informativna služba SPC, bez detalja o njegovom zdravstvenom stanju.

Pojedini crkveni krugovi nezvanično komentarišu da je reč o „političkoj bolesti“, što su podgrevale i spekulacije da do vladike Lavrentija niko ne može da dođe bez dozvole Sinoda i ministra zdravlja Zlatibora Lončara.

U jednom trenutku, tokom noći između srede i četvrtka, pojavile su se i vesti da je vladika Lavrentije napustio ovaj svet, što je nezvanično negirano u crvenim izvorima.

Kako Danas nezvanično saznaje, grupa vladika tražila je juče na saborskom zasedanju da se formira komisija koja bi trebalo da ispita „slučaj“ vladike Lavrentija.

Mnoge u SPC, ne samo u episkopatu, začudilo je i to što je on svoja ovlašćenja za glasanje preneo na vladiku bačkog Irineja, sa kojim navodno nije u ljubavi i Bulovićevo duhovno čedo vladiku zvorničko-tuzlanskog Fotija (Sladojevića).

Prema prvim informacijama koje su procurile sa jučerašnjeg saborskog zasedanja, „državni kandidati“, većinom članovi „crkvene vlade“, navodno su sve držali pod kontrolom – od neophodnog kvoruma za održavanje izbora patrijarha – dve trećine aktivnih arhijereja i programa izbora, pa do kontrole glasanja.

Sinod, kao organizator izbornog Sabora ni posle objavljivanja rezultata izbora nije saopštio koliko je episkopa prisustvovalo glasanju, imalo pravo da bira i bude birano, da li su mimo važeće Uredbe za izbor poglavara i Ustava SPC administratori imali pravo na dva glasa.

U delu crkvene javnosti smatra se da je na jučerašnjim izborima pobedio predsednik Srbije i SNS Aleksandar Vučić, koji je i lično učestvovao u crkvenoj predizbornoj kampanji uz pomoć šefa srpske diplomatije Nikole Selakovića, čiji je duhovnik vikarni episkop Stefan, a obojica u Sinodskoj komisiji za završetak radova na svetosavskom hramu.

Na liturgiji kojom je počeo Sabor juče je bio direktor Kancelarije za odnose sa crkvama i verskim zajednicama Vladimir Roganović.

Rezultati glasanja

Izvori našeg lista nezvanično tvrde da je izbor patrijarha juče rešen u prvom krugu. Mitropolit Porfirije dobio je 31, vladika Irinej bački 30, vladika Jefrem 24 glasa. Iza njih su vladike budimljansko-nikšićki Joanikije (Mićović) i nemačko-diseldorfski Grigorije (Durić) sa po 17 glasova.

Ozdravljenja i oboljenja

Izborni Sabor pratili su i neverovatni zaokreti sa virusom korona. U glasanju za novog patrijarha učesvovao je i vladika vranjski Pahomije (Gačić), čiji je test 8. februara bio pozitivan na kovid 19. On je zbog toga dva dana kasnije bio smešten u bolnici na Dedinju, iz koje je pušten 16. februara jer mu je nalaz bio „negativan“, kako je preksinoć saopšteno iz Eparhije vranjske. Vladika Pahomije nije bio na liturgiji, samo na radnom delu Sabora, dok je dan uoči crkvenih izbora u Zemunsku bolnicu, zbog virusa korona, smešten episkop zapadnoamerički Maksim (Vasiljević).

Prava i dužnosti

Sva prava i dužnosti poglavara SPC koja mu po kanonima i Ustavu pripadaju mitropolit Porfirije preuzeće ustoličenjem, čije mesto juče nije objavljeno. Prema crkvenim pravilima, novi patrijarh šalje svim autokefalnim crkvama „mirno pismo“, kojim ih obaveštava da je izabran i ustoličen. Svi mu odgovaraju, što je akt priznanja u pravoslavnom svetu. Patrijarh je ujedno i eparhijski arhijerej u Arhiepiskopiji beogradsko-karlovačkoj i ima pravo na vikarnog episkopa. Prema Ustavu SPC, njen poglavar ima posebna prava časti, sveštenodejstva, reprezentacije i uprave. Kao pravo časti, patrijarh nosi, kao naročito crkveno odličje, belu panakamilavku s krstom i panagiju svih srpskih svetitelja, koju je država darovala prvom srpskom patrijarhu vaspostavljene Pećke patrijaršije Dimitriju, a svi arhijereji na bogosluženjima obavezno ga pominju. Patrijarh je predsednik: Svetog arhijerejskog sabora, Sinoda, Patrijaršijskog saveta i Patrijaršijskog upravnog odbora. Daje crkvena odlikovanja po uredbi koju donosi Sabor. Što se tiče prava sveštenodejstva, patrijarh načalstvuje na svim bogosluženjima, osvećuje sveto miro, rukopolaže vikarne i eparhijske arhijereje uz sasluženje još najmanje dva episkopa. U okviru pravo reprezentacije, patrijarh predstavlja SPC pred autokefalnim pravoslavnim crkvama, pred svojom i stranim državama, na crkvenim, državnim i narodnim svečanostima. Pravo uprave podrazumeva da održava jedinstvo u jerarhiji SPC, daje odsustva episkopima van njihovih eparhija, postavlja dekretom službenike po Ustavu, upravlja crkvama i misijskim područjima u inostranstvu gde nema organizovane srpske pravoslavne eparhije. Pod njegovom kontrolom su: Kabinet Njegove Svetosti, sekretar Svetog arhijerejskog sinoda, direktor Patrijaršijskog upravnog odbora, upravnik Patrijaršije i druge kancelarije, koje za svoj rad odgovaraju direktno patrijarhu.

Predsednikov „igrač“

Mitropolit Porfirije više puta negirao je spekulacije da je „državni projekat“ za novog poglavara SPC na kome se radilo nekoliko godina unazad, još za života pokojnog patrijarha Irineja. Uprkos tome, upravo su ga mediji bliski Vučićevom režimu lansirali u javnosti kao jednog od glavnih predsednikovih „igrača u trci za „belu panu“. Danasovi izvori u diplomatskim krugovima spekulišu da je on bio kandidat i pojednih zapadnih ambasada koje se zalažu za što brže potpisvaanje sveobuhvatnog pravnoobavezujućeg sporazuma između Beograda i Prištine. Domaći opozicioni politički krugovi i strane diplomate u njemu vide „najslabiju kariku“ u SPC kad je reč o prećutnoj saglasnosti crkvenog vrha sa Vučićevom kosovskom politikom. Mitrpolit Porfirije je poznat po dobrim odnosima sa državnim i ckvenim vrhom u Hrvatskoj. Trenutno je i predsednik Saveta PBF, čije je legitimitet uprava UIniveziteta u Beogradi dovela u pitanje. Uz sve zvanične pohvale mitropolitovog rada u RRA, činjenica je da su se tokom njegovog manadata na nacionalnim frekvecijama odomaćili rijaliti programi.

Porfirije: Na putu predaka

– Danas prizivajući blagoslov Božijina svu braći i sestre, decu Svetosavske crkve, na sve ljude dobre volje i na čitav svet, molim sve da se mole Bogu za moju malenkost. da zajedno, idući putem koji su proputili naši preci, udostojimo se Carstva Nebeskog – izjavio je za TV Hram mitrpolit Porfirije odmah posle izbora za patrijarha.