Postromantičari 21. veka između nebeske palanke, globalnog rijalitija i digitalnog akvarijuma

U Dnevniku dezertera, toj jedinstvenoj romanesknoj trilogiji u srpskoj savremenoj književnosti o devedesetim godinama 20. veka i supkulturi dezerterstva tokom tih godina u Srbiji, Karanović nije govorio samo o dezerterstvu iz ratova i „otadžbinskih“ vojnih i paravojnih formacija već o apstinenciji iz svakodnevnog života, dakle ne samo iz realnosti miloševićevske Srbije već iz realnosti nebeske Srbije, duha palanke i njenih tradicionalnih kulturnih obrazaca.

Zapravo, čitav Karanovićev književni opus je subverzija, otpor i pobuna protiv malograđanštine i diktata prilagođavanja, stereotipima, predrasudama i kulturnom usudu palanke i njenim kulturnim, ideološkim, narodnjačkim obrazcima s jedne i s druge strane, barbarogenijskim ambicijama i intelektualnom kiču tzv. zavičajne, plemenske, patriotske umetnosti i kulture, tom kulturnom surogatu koji u Srbiji ima veću ukorenjenost i snagu čak i od vojske, crkve i žandarmerije, dok inferiornom arogancijom i pozom karikaturalne uzvišenosti prezire savremenost, svet i sve što je Drugo i drugačije.

Tom okruženju, kome smo i sami svedoci tokom više od 20 godina, prepunom stradanja, ratova, socijalnog propadanja, kriminala, nasilja i propovednika krvne osvete s jedne strane i nacionalne patetike i ideološke banalnost, kulturno-akademskog činovničkog provijancilizma, konzervativne i rigidne postkomunističke nacional-kulturne elite s druge strane, sposobne da preko svojih medija, TV, nagrada, zadužbina, akademija, katedri i oronulih domova kulture – materijalni svet propadanja pretvori u fantomsku iluziju „normalnosti“ da stvori polje priviđenja, kolektivnih obmana i mitova izvan koga ništa ne postoji – Karanović je još na početku i tokom 90-ih suprotstavljao poetski svet individualizma i bunta, koji su dolazili iz senzibiliteta kontrakulture, rok muzike, poetika i prosedea andergraund književnosti, filma i stripa i odupirale se postojećoj palanačko-ksenofobičnoj interpretaciji stvarnosti. Njegovi junaci tragali su za mnogo zanimljivijim, kompleksnijim i uzbudljivijim svetovima i unutrašnjim emotivnim i intelektualnim pejzažima od onoga što je nudila oficijelna kultura nebeske palanke, brđanska pesnička psihodelija i njeni agenti ideoloških horizonata.

Međutim, dok su u prethodnim zbirkama pesama kulturne reference, način razmišljana inter i metateksualni dijalozi i relacije Karanovićeve poezije direktno referirale na pop i rok kulturu i crpeći svoj lirizam i snagu emocija iz neoromantičarskih arhetipova strasti, pobune, čudnje i demonizma u Mesečarima su romantizam uzburkanih dionizijskih ritmova i mračnih emotivnih stanja prožet postmodernom skepsom, ironijom i samoironijom i kritičkom distancom spram svih pa i supkulturnih „velikih narativa“, mitova i simbola i vlastitih fantazija. Područja operacija i životnih izazova za Karanovićeve junake sada se nalaze u 21. veku, na trusnom terenu globalnih i lokalnih varijanti tranzicijskih šizofrenija, individualnih i kolektivnih neuroza i psihoza, tehnoloških izazova, neoliberalnih socijalnih eksperimenata i mentalnih mutacija. Na delu su sve vrste eksploatacija, pa i kulturnih tradicija i pretvaranja kontrakulturnih pobuna i subverzija u puku robu, strahova i strepnji koje se pretvaraju u autodestrukciju ili presecaju kratkotrajnim potrošačkim ekstazama i kratkoročnim hedonističkim strategijama koje još više prudubljuju frustracije i nemir. Njegovi mesečari žive u svetu gde se realnost i halucinacije prepliću, u kome stvarnost postaje nestabilna, medijski fenomen na psihoaktivnim supstancama, u kojoj više ništa nije pouzdano, u kojoj treba doneti moralne odluke, napraviti emotivni izbor ili učiniti životni preokret dok se poznati vrednosni poredak raspada ili atrofira u simulakrum, mentalni, emotivni i digitalni akvarijum, sličan halucinantnom okruženju i psihotičnom stanju junaka iz filmova Dejvida Linča. Kako i sam kaže, Mesečare je tako koncipirao, da pesme istražuju unutrašnju tamu, da mogu da se čitaju i kao priče ili da se dožive kao niz video psihopoetičikih spotova poređanih tako da se nadovezuju jedan na drugi sa lirskim junacima dovedenim u granična područja, zapravo u prostore jave i sna gde se spoznaje o vlastitim identitetima, porazima, strepnjama, patnjama, promašajima, mržnji, nasilju, iskupljenju ili iluzijama, mnogo jasnije vide.

Karanovićevi Mesečari pripadaju savremenom senzibilitetu, poetikama, kulturnom kontekstu, emotivnom i intelektualnom diskursu koji se danas može sresti kod pesnika srednjih i najmlađih generacija sa raznih strana sveta, a čije su pesme sabrane, između ostalih izdanja (Treći trg), i u zbirci Dan kada je umrla lejdi Gaga, antologiji njujorške poezije 21. veka (Peti talas, Niš 2012, izdavačke kuće u kojoj je Karanović, ne slučajno, glavni i odgovorni urednik).