Promena naziva beogradskih ulica: I Srbija ima svoj Poreč, doduše zaboravljen

Poreč jeste letovalište na hrvatskom poluostrvu Istra, ali ulica u Beogradu ime nije dobila po hrvatskom Poreču, već po istoimenom naselju u kneževini Srbiji smeštenom na dunavskoj adi.

Uzgred, istarski Poreč je  tek nakon Drugog svetskog rata postao deo Jugoslavije, odnosno Hrvatske, a pre toga je kao grad u Italiji zvanično nazivan ,,Parenzo”, objašnjava istoričar Miloš Petrović, Donjomilanovčanin koji promoviše svoj zavičaj osmišljavajući i uređujući FB stranicu Upoznajte Borski okrug.

– Naziv ulice datira pre Drugog svetskog rata, ali i Jugoslavije. Porečka ulica postoji u Beogradu od 19. veka. Tadašnja Srbija gotovo nije imala veze sa Porečom u Istri, dok je istovremeno na istoku zemlje imala jedan od površinski najvećih srezova tog imena, Porečki srez (na Dunavu) – priča Miloš, ukazujući na isečke iz Beogradskih opštinskih novina iz 1890. i 1891. godine, te oglas Vremena iz 1925, koji spominju Porečku ulicu.

– Izvora ima više, ali su ovi dostupni široj javnosti, zahvaljujući digitalizaciji Univerzitetske biblioteke. Uz naslovnice knjige iz 1932. i izdanja SANU iz 2012. godine. Zaključak je da Porečka ulica nema veze sa znatno kasnijim preimenovanjem nakon Drugog svetskog rata, ni sa toponimom sa Jadranskog mora. Nasuprot tome, istoimena oblast unutar je Srbije od njenog samog oslobođenja, u Prvom srpskom ustanku od 1806. godine, odnosno 1815. u Drugom. Poreč je, međutim, prisutan od srednjeg veka, kada je takođe bio unutar srpskih zemalja. – kaže mladi istoričar,  dodajući da je ovaj  toponim u srpskom narodu prisutan duže od 600 godina, čemu svedoči i povelja kneza Lazara manastiru Gornjak.

O rasprostranjenju toponima govori i podatak da su naziv Poreč nosili i Donji Milanovac i rečno ostrvo na kome se naselje nalazilo, da je  još uvek pristuno ime oblasti oko Donjeg Milanovca i Majdanpeka, bezmalo do Bora, da isti naziv i danas nosi najveća pritoka Dunavu u Đerdapu, Porečka reka, i najveći zaliv na Dunavu, Porečki zaliv.

Istina, naselja Poreč nema od 1832. godine kada je dekretom kneza Miloša preseljen na desnu obalu Dunava i preimenovan najpre u Milanovac, a potom i u Donji Milanovac.

Inače, Porečko ostrvo je bilo važno trgovačko i strategijsko mesto na donjem Dunavu.

Povoljne ekonomske prilike doprinele su da se Poreč veoma rano istakne kao lokalno prosvetno i kulturno središte, što je u tadašnjoj  Srbiji bila retkost.

Porečani su školu imali od 1807. godine, a sudeći po broju pretplatnika na razne listove, u Poreču je bilo i dosta pismenih ljudi.

– Sve do preseljenja na kopno, Poreč, u vreme Prvog srpskog ustanka predstavljao je značajno geostrategeško uporište na Dunavu pod kojim je vojevao Milenko Stojković. U Poreču su rođene neke znamenite istorijske ličnosti. Starina Novak, Kapetan Miša Anastasijević koji je poklonio zgradu nekadašnje Velike škole danas Rektorata Beogradskog univerziteta, Stefan Stefanović Tenka, predsednika Državnog saveta i ministra Кneževine Srbije, tako da bi velika nepravda bila da se ime ove beogradske ulice promeni. Ona postoji i u Požarevcu, Zaječaru, Kragujevcu, Leskovcu – ističe Siniša Stojčić iz Beograda, poreklom Donjomilanovčanin.

Molbom  iz zaboravljenog Poreča na Dunavu koja je osvanula na stranici Upoznajte Borski okrug, Miloš Petrović kako sam kaže, nema nameru da kritikuje, već je smagtra moralnom obavezom da se skrene pažnja na potencijalnu grešku i spasi od zaborava srpski Poreč.

– Beograd može zaboraviti neku oblast u istočnoj Srbiji, ali istočna Srbija, prvenstveno sama ta oblast, ne sme zaboraviti sebe – naglašava Petrović, istovremeno se obraćajući opštinskim vlastima u Majdanpeku i Boru da se glas o Poreču čuje u Beogradu.