Prvi seminar vlaških igara

Seminar je organizovan u okviru projekta „Buđenje svesti o nacionalnoj pripadnosti i kulturi Vlaha sa fokusom na mlade“, čiji je nosilac opština Petrovac na Mlavi, a koji je finansiran sredstvima Evropske unije. Pored nosioca projekta, u njega su uključeni i nacionalni savet Vlaha, Kulturno-prosvetni centar, Zavičajni muzej i Narodna biblioteka „Đura Jakšić“.Jedan od završnih segmenata projekta jeste i seminar Vlaških igara iz okoline Petrovca na Mlavi.

Oblast okoline Petrovca obuhvata predeo u Istočnoj Srbiji koji prati tok reke Mlave od njenog izlaska iz Gornjačke klisure na jugoistoku do njenog ulaska u Stig na severozapadu. Oblast okoline Petrovca se nalazi između Homolja na istoku, Resave na jugu, Pomoravlja na zapadu, Stiga na severu i Zvižda na severoistoku. Ova oblast obuhvata uglavnom teritoriju opštine Petrovac na Mlavi.

Stanovništvo oblasti okoline Petrovca čine Srbi i Vlasi. Obzirom da obrađujemo vlaške igre ove oblasti navešćemo samo vlaška sela u kojima su igre zapisane, a to su: Rašanac, Starčevo, Ranovac, Kladurovo, Melnica, Stamnica i Busur.Igra kod vlaha ove oblasti danas ima uglavnom zabavni karakter. U prošlosti je to bilo drugačije pogotovo na svadbama, pomanama, belim pokladama, za Božić, Uskrs, zavetinama, za prizivanje i prestanak kiše itd. Danas se nailazi samo na tragove nekadašnjih obrednih igara, rečeeno je na seminaru.

Poznato je da Vlasi veliku važnost pridaju posmrtnim običajima, u koje spadaju pomane – daće, kako do jedne godine tako i za sedam godina (šapće anj), zatim privjeg – vatre koje se pale oko poklada. Nekada su se pokladne vatre palile u centru sela ili zaseoka, gde se naminjalo mrtvima i oko vatre je igrano kolo,a danas vatru pali svaka porodica u svom dvorištu. Posebnu zanimljivost predstavlja kolo za mrtve koje je priređivala porodica pokojnika na zajedničkim, opštim veseljima u selu.Taj ritual zadržao se u nekim selima i danas kada neko mlad premine.

U oblasti okoline Petrovca postoji i određen broj igara čiji su igrački obrasci dvodelni, u kojima je jedan deo lagano i mirno igranje, a drugi deo življe igranje uz udaranje o tlo – ropata. Takva je igra pre pišor. Izvođenje vlaških igara zahteva sigurno osećanje ritma i veštinu usklađenosti opuštenog tela i snage pokreta. Osim toga, u vlaškim igrama ima bezbroj načina udaranja nogu o tlo koje kao da je vlaškim igračima urođeno, a težak zalogaj za one koji ne pripadaju vlaškoj etničkoj zajednici.

Nazivi igara su raznovrsni: prema načinu igranja (pre lok, žok n lok kolo u mestu), pre pišor (na nogu, preko noge), pre stnga (na levo), po mestu ili oblasti (kobiljana (selo Kobilje) , omoljanca (Homolje).Igrački obrasci igara sastoje se uglavnom iz 8 taktova, ali posotoje igre i u 10 taktova. Od instrumenata su poznati frula, duduk, gajde i bubanj, a kasnije se javljaju trube, violine i harmonike.