Radi globalno, razmišljaj lokalno

Dobro je imati cilj, iako se u kriznim vremenima do njega jako teško ili teže i sporije dolazi. Zato, pre upuštanja u borbu s krizom, upoznajmo njene uzroke, a to znači: ne paničimo, ali se i ne zavaravajmo da stvari stoje bolje nego što to u stvari jeste.

U prijepoljskom kraju, koji je bio poznat po jakoj tekstilnoj industriji, posle privatizacije velikih državnih firmi mnogi su ostali bez posla. Na području opštine Prijepolje do sada je privatizovano 10 preduzeća za ukupno 5,1 milion evra, ali je Agencija za privatizaciju Srbije, zbog nepoštovanja ugovornih obaveza, poništila tri od ukupno 10 privatizacije. Kupoprodajni ugovori su raskinuti zbog nepoštovanja ugovornih obaveza. Ugovori sa kupcima Drvne industrije „Javor“ i Tekstilnog kombinata „Ljubiša Miodragović“, raskinuti su zbog toga što kupci nisu ispunili obaveza o investicijama, a sa kupcem Štamparije „Mileševo“, ugovor je raskinut zbog prekida proizvodnje. Agencija za privatizaciju je navela da je prema ugovorima o prodaji 10 preduzeća kupci trebalo da investiraju ukupno 670.000 evra u modernizaciju proizvodnje i poslovanja u privatizovanim preduzećima. Olakšavajuća okolnost je da je Ministarstvo ekonomije i regionalnog razvoja Srbije uplatilo u septembru 60 miliona dinara TK „Ljubiša Miodragović“ iz Prijepolja za realizaciju socijalnog programa tako da će isplate naknada za 159 radnika obuhvaćenih tim programom biti završene do kraja septembra. Po završetku najnovijeg socijalnog programa u preduzeću, koje je devedesetih godina zapošljavalo 3.200 radnika, ostaće ukupno 10 zaposlenih.

U poslednjem kvartalu prošle godine plate u opštini Prijepolje su iznosile 30 odsto proseka u Srbiji. Osnovni problem u ovoj oblasti je strukturalna nezaposlenost, prouzrokovana propadanjem tekstilne industrije i industrije obuće (Ljubiša Miodragović, Jasen i IRIS), koje su ranije bile odgovorne za 70 odsto industrijske proizvodnje u opštini ostavivši za sobom više od 3.500 nezaposlenih. Zaposlenost u Prijepolju je poslednjih 10 godina manja za 40 odsto, uglavnom zbog neuspešnih privatizacija i stečaja u tekstilnoj i industriji obuće i preti da se taj broj izjednači sa ukupnim brojem penzionera u opštini. Na 1.000 stanovnika dolazi 167 nezaposlenih, što je za oko 60 odsto više od republičkog proseka. Više od 7.000 ljudi je zvanično registrovano kao nezaposleno, i pošto su preostala preduzeća u društvenom vlasništvu navedena na spisku za privatizaciju, lokalne vlasti predviđaju još 1.000 dodatnih otkaza. U potrazi za poslovima koji će ekonomski nadomestiti nedostatak jake privredne grane i omogućiti zapošljavanje radne snage, njegovi meštani su se preorijentisali na razvoj poljoprivrede i promociju seoskog turizma. Zahvaljujući izdašnoj zemlji i prirodnim lepotama kojim ovaj kraj obiluje, Prijepolje ima sve preduslove za profitabilni razvoj ovih sektora.

Evidentno, ekonomska situacija u Prijepolju je izuzetno pogoršana za poslednjih 15 godina, i sistemski rizici su i ovde isti kao i u drugim delovima Srbije. Prosečni lokalni prihod je 1994. godine, iznosio 66 odsto nacionalnog proseka, a lična primanja-plate zaostaju krajem četvrtog kvartala za 21 odsto za razvojem republike, što je svrstalo Prijepolje među pet najsiromašnijih opština u Srbiji. Svi parametri ekonomskog razvoja ukazuju na slabe rezultate politike ravnomernog regionalnog razvoja. Spas se pokušava naći u konceptu industrijskih zona koje predstavljaju savremeni oblik lokalne privredne ekstrateritorijalnosti i podrazumeva fizički ograđen i označen deo teritorije, na kome vlada dodatno garantovan i stimulativan režim poslovanja. Osnovnu atraktivnost industrijskih zona čini povlašćen tretman, odgovarajuća poreska oslobođenja i pojednostavljene administrativne procedure. Uvođenjem u projekciju sistema lokalne ekonomije, zone služe kao instrument za privlačenje direktnih stranih i domaćih investicija i povećanje uposlenosti. Uz pretpostavku da se nalaze u regionu gde postoje zadovoljavajući prirodni i kadrovski resursi, industrijske zone mogu biti važni akceleratori privrednog razvoja jedne regije.

Generalnim urbanističkim planom definisana je industrijska zona između magistralnog puta i teretne železničke stanice gde je u toku izvođenje radova na izgradnji kišne i fekalne kanalizacije kao i izgradnja saobraćajnice i trafostanice velike snage. Veličina zone je 50 hektara (uglavnom u privatnom vlasništvu), od čega je 25 hektara uređeno. U okviru zone predviđen je industrijski park sa 14 parcela ukupne površine 2,5 hektara.

Parcele će uglavnom biti ustupljene domaćim investitorima dok je najvažniji strani investitor do sada Švajcarska firma „EMILIO STRECHER AG“ sa 3,5 miliona (investicija se realizuje van industrijskog parka). Poseban podsticaj za ulaganje u opštinu je komunalna taksa za isticanje firmi koja je umanjena za 50 odsto u prve tri godine poslovanja za novootvorene proizvodne delatnosti ali se čine i napori u obezbeđenju većeg iznosa podsticajnih sredstava za otvaranje novih radnih mesta, kao i usmeravanju aktivnosti na dislokaciju fondova i otvaranje agencija na regionalnom i lokalnom nivou.

Ulaganja treba usmeriti i u razvoj ljudskih resursa, razvoj infrastrukture i ekonomski razvoj zasnovan na znanju i prirodnim resursima. Do kraja 2015. godine, Prijepolje treba da postane opština koja se skladno razvija na način usklađen sa interesima životne sredine, sa dinamičnom privredom zasnovanom na znanju, sa prijatnim društvenim i kulturnim okruženjem, orijentisanim na održiv razvoj. Prijepolje treba da se reorganizuje kao poslovni, turistički i obrazovno-kulturni centar pod-regiona Polimlje sa visoko razvijenim kapacitetima za proizvodnju i privlačenje investicija. Građansko društvo treba da bude aktivno uključeno u proces odlučivanja, što omogućava da se njegovo mišljenje uzme u obzir u procesu odlučivanja i da se stvori komunikacija između opštinske uprave i građana.

Autor je poreski inspektor u Lokalnoj poreskoj administraciji opštine Prijepolje