Reforma crkvenog školstva u senci visoke politike

Jesenji sabor zakazan je na majskom zasedanju crkvene „skupštine“ glavnom temom – reforma crkvenog školstva, koja bi, zbog aktuelnih sukoba u pravoslavnim svetu i insistiranju zvaničnog Beograda na srpsko-albanskom razgraničenju, mogla da padne u senku zbog Kosova i Metohije i spora Carigradske i Ruske patrijaršije oko autokefalnosti Ukrajinske pravoslavne crkve.

Stav Sabora SPC protiv nezavisnosti i podele KiM, usvojen u maju, „zaledio“ je na neko vreme crkveno-državne odnose na vrhu, pa je Sveti arhijerejski sinod poslednjih meseci izbegao da se javno odredi prema insistiranju Vučićevog režima na srpsko-albanskom razgraničenju koje je početkom avgusta, bez zvanične odluke Skupštine Srbije, predsednik Republike Aleksandar Vučić lansirao kao zvaničnu kosovsku državnu politiku.

Sinod nije reagovao ni na napade državnih zvaničnika Srbije i Srpske liste kao predstavnika samoproglašene kosovske države, na episkopa raško-prizrenskog Teodosija (Šibalića) i igumana Visokih Dečana arhimandrita Savu (Janjića), posle čega je usledilo više izjava crkvenih visokodostojnika, uključujući i patrijarha Irineja, koje su relativizovale saborski stav o KiM iz maja ove godine.

Prema Danasovim nezvaničnim saznanjima, sve ove kosovske nedoslednosti i pitanja, deo episkopata očekuje da se razjasni na jesenjem saboru. SPC, koja sebe vidi kao „most“ između Carigradske i Ruske patrijaršije, našla se u posebnoj misiji posle odluke Carigrada da započne proces davanja autokefalnosti Ukrajinskoj pravoslavnoj crkvi koja je od 1686. takođe odlukom Carigradske patrijaršije, pod jurisdikcijom Ruske pravoslavne crkve. Nova politika Carigrada, koji podržavaju samo SAD i Ukrajina, dodatno su se zaoštrila prošle subote kad su ukrajinski predsednik Petro Porošenko i carigradski patrijarh Vartolomej potpisali sporazum o stvaranju Ukrajinske pravoslavne crkve. Članovi Sinoda SPC su u dosadašnjim izjavama podržavali predlog crkvene Moskve da se zbog ovog problema, koji osim političkih otvara i ozbiljne kanonske sporove, sazove svepravoslavni skup. Sad bi i Sabor trebalo da se izjasni o svemu tome.

Rok za primedbe na Nacrt novog Ustava SPC istekao je 1. novembra i jesenji Sabor bi trebalo da usmeri rad ustavne komisije i potvrdi raniju odluku da se novi crkveni Ustav donese na redovnom majskom zasedanju 2019. godine. Što se tiče crkvene prosvete, prema nezvaničnim najavama, između ostalog planira se skraćivanje školovanja u bogoslovijama SPC sa pet na četiri godine i uvođenje nekih laičkih predmeta.

Jesenje zasedanje Sabora počelo je juče svetom arhijerejskom liturgijom i prizivom Svetog Duha u Sabornoj crkvu u Beogradu. Liturgiju je u prisustvu patrijarha Irineja, služio član Sinoda episkop šumadijski Jovan sa episkopima istočnoameričkim Irinejem i slavonskim Jovanom.