Novi istorijski roman pisca iz Čikaga Nikole Moravčevića „Ilona Strašna“ objavljen je nedavno u izdanju „Arhipelaga“.
Ovim romanom autor se vraća u još dublju srpsku istoriju, u epohu pre Nemanjića, na sam početak XII veka. Reč je o jednom nedovoljno osvetljenom delu srpske, mađarske i evropske istorije iz prve polovine XII veka.
Poznata u Ugarskoj tog doba i u kasnijim predanjima kao Ilona Strašna, Ilona je, zapravo, Jelena Vukanović, ćerka velikog župana Raške Uroša I Vukanovića koja je udajom za Belu II Arpada postala ugarska kraljica. Sticajem nesrećnih istorijskih okolnosti Bela II Arpad se od najranijeg detinjstva našao u središtu dinastičkih i plemićkih sukoba i trvenja.
NJegov stric Kalman Arpad, uz podršku velikog dela najznačajnijih ugarskih plemića, oslepeo ga je još kao dečaka kako bi ga onemogućio da dođe na presto. Ali kako Kalmanov sin, kralj Ištvan II, nije imao dece, Bela je ipak uspeo da posle Ištvanove smrti postane ugarski kralj. Zbog Belinog slepila Jelena je od prvog dana u Ugarskoj bila njegov savladar.
Zajedno sa Jelenom, u Ugarsku dolazi i njen brat Beloš Vukanović, koji ubrzo postaje veliki palatin ugarskog kraljevstva, što je posle kraljevske druga po značaju titula u Ugarskoj tog doba, i komandant ugarske vojske, dok mu kao palatinu pripada i uloga hrvatskog bana. Jelena i Beloš su dvadesetak godina vladali Ugarskom, upravljajući ovom značajnom zemljom i dolazeći u sukobe sa najmoćnijim evropskim vladarskim porodicama tog doba. Ćerka srpskog župana Uroša I, koji je Raškom vladao pre Nemanjića, prozvana je Ilonom Strašnom zbog događaja u kojima je kaznila zaverenike protiv svog muža i naredila seču gotovo 70 najviših ugarskih plemića.
Ilona Strašna bila je tema čitavog niza umetničkih dela u mađarskoj tradiciji, pre svega u likovnoj umetnosti starijih epoha, dok je u srpskoj istoriografiji i pogotovo u književnosti ona gotovo nepoznata. Moravčević roman izvodi na scenu upečatljive i snažne istorijske događaje i aktere, predstavlja šekspirovske drame zločina, osvete i kazne, naglašava strasti vladara koje umeju da budu pogubne za njihove podanike, ali i za njih same.
Moravčević je u proteklih dvadesetak godina objavio seriju čitanih istorijskih romana, od kojih se neki, poput romana „Vreme vaskrsa“ i „Albion, Albion“, bave Srbijom u XX veku. Najveći broj Moravčevićevih istorijskih romana bavi se srpskom istorijom XIV i XV veka.
Prošle godine u izdanju „Arhipelaga“ objavljena je i piščeva istorijska studija „Srpske vlastelinke“ u kojoj se bavi sudbinom i državničkom ulogom šest znamenitih Srpkinja s kraja XIV i početka XV veka. Moravčević će posetiti Beograd i Srbiju polovinom oktobra, kada će se i održati promocija njegovog novog istorijskog romana „Ilona Strašna“.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
