RSE: Da li je SPC spremna za dijalog sa makedonskom crkvom o autokefalnosti

RSE podseća da je Sabor SPC saopštio da je potreban dijalog, ali da crkva nije promenila stav da je rešenje problema na „autentično kanonskoj osnovi“, što po njenom tumačenju  znači da autokefalnost može odobriti samo „majka crkva“, u ovom slučaju SPC. Makedonska crkva, pak, smatra da odluku donosi carigradski vaseljenski patrijarh Vartolomej.

Dodaje se da se pitanje ima li prostora za dijalog dve pravoslavne crkve na Balkanu otvara posle ukrajinskog presedana, odnosno odluke patrijarha iz Carigrada koji je u januaru odobrio autokefalnost Ukrajinske pravoslavne crkve koja se odvojila od Ruske pravsoslavne crkve uprkos njenom protivljenju.

RSE citira profesora filozofije na Univerzitetu u Novom sadu Slobodana Sadžakova da je „prostor za dijalog veoma sužen, a trenutak možda već i prošao“.

„Veliko je sada pitanje da li Makedonska pravoslavna crkva želi ponovo da prolazi kroz tu višedecenijsku priču. Već bi oni dobili neki status, da je bilo raspoloženja“, dodao je.

Porptarol MPC vladika Timoti je povodom infromacije sa majskog Sabora Sinoda SPC, za makedonski servis RSE rekao: „Ako dobijemo ponudu za dijalog, Sinod MPC će o tome odlučivati, za sada nećemo da spekulišemo“.

RSE dodaje da u vrhu SPC nije uspela da dobije komentar o eventualnom pokretanju dijaloga.

Cane Mojanovski, bivši predsednik makedonske državne Komisije za verske zajednice i dobar poznavalac crkvenih pitanja odbija da spekuliše šta je zapravo stav SPC, da li je ona spremna zaista na dijalog. Ali, za RSE kaže da „u svakom slučaju, odgovor na to pitanje leži na vaseljenskom patrijarhu“

Spor SPC i Makedonske pravoslavne crkve datira još iz 1967,  kada se Makedonska pravoslavna crkva odvojila od SPC. Taj čin crkveni vrh u Beogradu ne priznaje, pa MPC nije kanonizovana do dan danas.

Srpska pravoslavna crkva i ostale crkve priznaju ili crkvenim rečnikom rečeno „u kanonskom su jedinstvu“ sa Pravoslavnom ohridskom arhiepiskopijom koja nije registrovana u Makedoniji, a na čijem je čelu arhiepiskop Jovan koji je bio u zatvoru od 2010. do 2015. godine, nakon što je bio osuđen za proneveru.

Sabor SPC je, nakon ovogodišnjeg majskog zasedanja, u saopštenju ocenio da je „teško stanje“ njene „autonomne Ohridske Arhiepiskopije u Severnoj Makedoniji, gde trenutno nema direktnog progona arhiepiskopa Jovana, episkopa, klirika, monaha i vernika, ali im stalno nad glavom visi Damoklov mač novog sudskog gonjenja“.

„Uprkos tome, naša Crkva je i dalje, kao i do sada, za dijalog sa tamošnjom Crkvom koja već decenijama prebiva u raskolu i za rešenje problema na autentično kanonskoj osnovi“, dodaje se.

Kako navodi RSE, dešavanja u pravoslavlju pokazuju da, bez obzira što su crkva i država formalno odvojene, vernici žele svoju crkvu u okviru svoje države sa svojim nacionalnim identitetom.

Sadžakov je ocenio da je „normalno da u okviru velikog previranja unutar pravoslavnog sveta do koga je došlo sa davanjem autokefalnosti Ukrajinskoj crkvi, želi da se reši i status Makedonske pravoslavne crkve“. Potom će, kako je dodao, doći verovatno na red i Crnogroska pravoslavna crkva koja je registrovana u Crnoj Gori kao nevladina organizacija i sa kojom je u stalnom sukobu SPC u Crnoj Gori.

On je naveo da je došao „jedan poseban trenutak u okviru pravoslavlja, gde određene crkve žele da reše svoj status koji je vezan, pre svega, za autokefalnost“ što je „dokaz punopravnosti u pravoslavnom svetu“ ali i dodao da je problem širi, jer je „na sceni je borba za moć između Moskve i Carigrada“.

„U okviru pravoslavnog sveta postoji borba za moć, za veći ugled. To je ta stalna napetost koja postoji između Ruske pravoslavne crkve koja, sa jedne strane, ima najviše vernika, i sa druge Vaseljenske patrijaršije koja je prva među jednakima. Taj sukob je eskalirao i sada imamo rascep unutar pravoslavnog sveta“, rekao je.

Sadžakov kaže da se u crkvene poslove očigledno umešala politika i da se za sada ne nazire rešenje.

Što se kanonski nepriznate MPC tiče, premijer Zoran Zaev je u maju prošle godine pisao patrijarhu Vartolomeju, podržavajući zahtev Sinoda da se to najzad reši. Ali, MPC ima problem i sa Grčkom pravoslavnom crkvom, pa dakle i sa patrijarhom u Carigradu, zbog imena „Makedonska“ crkva.

Pitanje je kako će se i taj problem rešiti, nakon što je država promenila ime u Severna Makedonija, dodaje RSE.