Stvaranje konkretne utopije – arhitektura Jugoslavije 1948 – 1980.

Prekretnicu u interesovanju za arhitektonsko i urbanističko stvaralaštvo socijalističke Jugoslavije čini aktuelna izložba u Muzeju moderne umetnosti (MoMA) u Njujorku: „Toward a Concrete Utopia: Architecture in Yugoslavia, 1948 – 1980“. Izložba jugoslovenske arhitekture u instituciji najvišeg svetskog značaja direktan je povod, ili poziv, za bavljenje sopstvenim nasleđem. Izložba je rezultat višegodišnjeg rada tima stručnjaka iz regiona, koji će govoriti u Centru za kulturnu dekontaminaciju na četvorodnevnom međunarodnom forumu, a pridružiće im se i protagonisti i stvaraoci iz tog perioda.

Modernizacijski procesi bivše Jugoslavije omogućili su intenzivnu izgradnju i urbanizaciju, stvarajući infrastrukturu koja je i danas osnov funkcionisanja gradova i regiona, kao i jedinstveno arhitektonsko, umetničko i kulturološko nasleđe. Arhitektura i urbanizam, razvijani kao pokretači modernosti društva u Jugoslaviji u drugoj polovini dvadesetog veka, dostigli su stvaralačke vrednosti koja su specifična u odnosu na svetska ostvarenja, kako u vremenu u kome su nastajali, tako i danas. Istovremeno, procesi koji su usledili raspadom Jugoslavije i razvojnim putevima samostalnih republika neodvojivi su od pomenute infrastrukture, arhitekture i urbanizma.

Odnos prema tom nasleđu utkan je u tranzicijske transformacije, kako fizičke tako i društvene, i ključan je ne samo za razumevanje savremenog razvoja gradova, već i za njihovu budućnost.

Arhitektura i urbanizam druge polovine dvadesetog veka u Jugoslaviji zasnivali su se na sveukupnoj emancipaciji i umrežavanju, na stvaralačkoj slobodi i autorstvu, na eksperimentu i istraživanju. Razvijali su se kako na području Jugoslavije, tako i širom sveta. Ipak, umesto vrednovanja kulturnog i stvaralačkog nasleđa, ovo stvaralaštvo u našoj sredini biva marginalizovano.

Ako postoji jedan zajednički označitelj za arhitekturu i urbanizam socijalističke Jugoslavije, onda je to heterogenost. Upravo zbog toga će se u četiri radna dana, kroz niz predavanja, razgovora, projekcija i radionica, i kroz otvaranje brojnih tema i pitanja, raditi na razmeni znanja u oblasti arhitektonskog i urbanističkog stvaralaštva, a u svrhu razumevanja umetničkih i kulturnih dostignuća, odnosa izgrađene sredine i društva, vrednovanja kulturnog nasleđa, i jačanja kritičkog mišljenja.

Učesnici foruma: Vladimir Kulić, Maroje Mrduljaš, Ana Kac, Jelica Jovanović, Ana Ivanovska Deskova, Vladimir Deskov i Jovan Ivanovski, Martina Malešić, Luka Skansi, Lukasz Stanek, Merjema Zatrić,  Irena Šentevska, Mila Turajlić, Milenija Marušić, Dragoljub Bakić, Miodrag Živković, Branislav Dimitrijević, Ljubica Slavković.

Autorka i urednica projekta: Ljubica Slavković, vizuelni identitet: Metaklinika. Posebna zahvalnost Jelici Jovanović.