Sudbina izgorelog „Starog zdanja“ u Aranđelovcu nije bila svetla ni pre požara

Samo „Staro zdanje“ nije bilo pod posebnom zaštitom kao kulturno dobro već kao deo celine Parka Bukovičke banje u kome se sem njega nalaze još i zgrada Hotela „Šumadija“, zadnje otvorenih i zatvorenih banjskih kupatila i zbirka od 64 skulpture u samom parku koje su nastale u periodu od 1960. do 1987. godine. Park Bukovička banja je proglašen za nepokretno kulturno dobro – prostorna kulturno istorijsku celinu u januaru 1998. godine i pod ingerencijom je Zavoda za zaštitu spomenika kulture Kragujevac.

Po rečima direktora kragujevačkog Zavoda Nenada Karamijalkovića, u utorak, u trenutku dok su kraj objekta dežurale policijska i vatrogasna ekipa, šteta načinjena vatrom još uvek nije mogla da se proceni. Na terenu su bili i stručnjaci iz Zavoda arhitekte i istoričari umetnosti, a juče je održan sastanak sa kolegama iz republičkog Zavoda, Ministarstva kulture i opštine Aranđelovac kome ovaj objekat pripada od pre tri godine.

– Nažalost, vatra je zahvatila deo krova koji smo obnovili 2010. godine – kaže za Danas Karamijalković.

Po njemu reč je o jednom od najreprezentativnijih objekata romantičarske arhitekture u Srbiji, uz Kapetan Mišino zdanje u Beogradu. NJegovu izgradnju započeo je još knez Miloš a završio knez Mihailo. Sve do majskog prevrata 1903. godine „Staro zdanje“ je bilo letnjikovac dinastije Obrenović, a od 1906. godine preuređeno je u hotel.

Postoje priče da je zgrada bila prvobitno namenjena za Skupštinu kneževine Srbije, ali po Karamijalkoviću za tu tvrdnju ne postoji nikakav validan istorijski izvor.

– Zgrada propada još od devedesetih godina prošlog veka. Nije uspela njena privatizacija a i postojali su složeni i komplikovani imovinski odnosi. Pre tri godine otkupila ga je aranđelovačka opština i trebalo je da se počne sa njenom obnovom. Čak su urađeni i neki idejni planovi za njenu rekonstrukciju, ali se eto desio požar – ističe Karamijalković.

Po podacima Zavoda za zaštitu spomenika kulture Kragujevac ideju o podizanju zelenih površina i van Beograda, u drugim gradovima Srbije je u 19. veku pokrenuo Emilijan Josimović, inženjer i prvi srpski urbanista.

Zemljište za Park Bukovičke banje kupljeno je 1849. godine, kada su i počeli radovi, zasađeno drveće, uređen izvor i kupatilo „Talpara“. Približno današnji izgled Park dobija 1856. godine, i iz tog perioda potiče i toplo kupatilo „Đulara“. Za vreme vladavine kneza Mihaila Obrenovića, Bukovička banja postaje jedno od najbolje uređenih neoturističkih naselja. Najbolja banja u Srbiji ostaje sve do pred Prvi svetski rat. Svoje sadašnje konture park je dobio u periodu 1900-1905. godine. Aleja borova i drvored kestenova je iz tog perioda.

Najznačajniju promenu banja i park su pretrpeli tridesetih godina 20. veka, kada je bila pod upravom Štedionice dunavske banovine. U banjskoj sezoni 1933/1934. godine preuređeni su „Staro“ i „Novo“ zdanje i Park. Pored prekrasnih cvetnih aleja i brojnih vrsta retkog drveća, u parku se nalazi stalna postavka mermernih skulptura, najpoznatijih naših i svetskih autora.