Izrada regionalnog popisa žrtava

„Imajući u vidu da u postojećoj političkoj konstelaciji u Hrvatskoj nema podrške za osnivanje REKOM-a, da pomirenje i osnivanje REKOM-a više nisu prioriteti politike bošnjačkog i hrvatskog člana Predsedništva BiH, da Republika Srpska ne prihvata presude Haškog tribunala kao osnov za utvrđivanje činjenica o žrtvama i da Slovenija smatra da u toj zemlji nema ratnih žrtava te nema osnova da učestvuje u popisu ratnih žrtava, Koalicija za REKOM je spremna da preuzme brigu za izradu poimeničnog popisa žrtava ratova devedesetih na području nekadašnje Jugoslavije“, saopšteno je nedavno iz REKOM-a.

Naglašeno je da je Koalicija za REKOM postigla značajne rezultate u dokumentovanju ratnih žrtava i mesta zatočenja – Centar za suočavanje s prošlošću – Documenta je utvrdio identitet i okolnosti smrti najmanje 7.000 žrtava u ratu na području Hrvatske; Fond za humanitarno pravo (FHP) je dodatno utvrdio identitet i uzrok smrti još 1.100 ratnih žrtava na području Hrvatske (državljana Srbije i Crne Gore); FHP i FHP Kosovo su registrovali iz više izvora 13.500 žrtava u vezi sa ratom na Kosovu.

„Do danas su istraživači ove dve organizacije proverili identitet i okolnosti smrti najmanje 8.000 žrtava, a u toku su dodatno istraživanje i provera podataka o okolnostima smrti/nestanka oko 5.500 žrtava u periodu od 1. januara 1999. do 31. decembra 2000. godine. Istraživačko-dokumentacioni centar (IDC) je prikupio podatke o 96.000 žrtava u ratu na području BiH, koje je uz podršku FHP objavio u četiri toma 2012. godine. Udruženje za tranzicijsku pravdu, odgovornost i sjećanje u BiH (TJAR) i Centar za demokratiju i tranzicionu pravdu (CDTJ) do kraja 2019. dokumentovali su preko 1.000 mesta zatočenja na području BiH, u kojima je u vreme rata više od 100.000 civila bilo zatočeno i izloženo nehumanom postupanju“, ukazuje Koalicije za REKOM.

Kako se dodaje, i neke druge organizacije civilnog društva, udruženja Srba iz Hrvatske „Veritas“, Udruženje porodica zarobljenih i nestalih u opštini Zvornik, Udruženje „Izvor“ i Udruženje bivših logoraša iz Prijedora, kao i druga udruženja porodica žrtava, značajan su izvor podataka o žrtvama.

„Imamo u vidu da su sudska veća Haškog tribunala van svake sumnje utvrdila identitet i odgovornu formaciju za smrt najmanje 14.000 žrtava ratnih zločina, a sudska veća u domaćim suđenjima identitet oko 2000 žrtava ratnih zločina“, navode iz REKOM-a.

Obaveza za izradu poimeničnog popisa žrtava

Koalicija za REKOM smatra da su odbijanjem da zajednički formiraju međudržavnu komisiju (REKOM), lideri i vlade postjugoslovenskih zemalja napravili još jednu istorijsku i političku grešku. Koalicija za REKOM na to odgovara – od poimeničnog popisa žrtava se ne sme odustati. Ona preuzima brigu i odgovornost da se taj posao završi do kraja. Skupština Koalicije za REKOM se obavezala: da dokumentovanje ratnih zločina i žrtava intenzivira povećanjem timova istraživača i analitičara, uključivanjem akademskih institucija u istraživački rad, dogradnjom postojećih baza podataka i jačanjem javne pažnje za perspektivu žrtava; da ojača mrežu pomirenja i tranzicijske pravde u periodu 2020-2023. uključivanjem u aktivnosti najmanje 100 organizacija u lokalnim zajednicama, i da pruža stručnu podršku organizacijama mladih u suprotstavljanju netačnom prikazivanju sudskih i istoriografski utvrđenih činjenica i proizvodnji „nacionalnih istina“.