Vlast se plaši da i druge žrtve rata ne zatraže svoja prava

Vlasti odbijaju da daju status žrtvama da bi se zaštitili od mogućih zahteva žrtava drugih nacionalnosti da traže svoja prava od Srbije, a tu, pre svega, mislim na albanske građane i građanke koji su nastradali tokom oružanog sukoba na Kosovu, ocenjuje za Danas Stefan Milosavljević, aktivista Žena u crnom.

Tema o statusu civilnih žrtava rata dolazi u fokus javnosti posebno uoči obeležavanja godišnjice „Oluje“, kada ovdašnji zvaničnici vrlo pompezno ukazuju na hrvatske zločine, tokom rata devedesetih, ne samo prećutkujući sopstvene, već i to da država Srbija nije obezbedila žrtvama tog etničkog čišćenja status koji im pripada. Naime, reč zakonu iz 1996. godine, koji do danas nije promenjen, a koji određuje civilne žrtve rata samo ako su stradanja doživeli na teritoriji Srbije, čime, zapravo, skoro nijedna žrtva iz ratova devedesetih nema taj status.

– Materijalne reparacije imaju simboličku dimenziju, dakle, na taj način se žrtvama priznaje njihova patnja, bol i gubitak. Vlast, odbijajući da prizna žrtvama „Oluje“ status civilnih žrtava rata pokazuje da njima nije važna „realna“ već žrtva koja ima ideološku funkciju. Dakle, Srbija je avgustu 1995. godine kršeći Konvenciju o statusu izbeglica uhapsila i prisilno upućivala izbeglice na front u Hrvatsku i BiH. Danas, žrtve Oluje žive u teškim uslovima bez statusa civilnih žrtava rata i pomoći Srbije – ističe sagovornik Danasa Stefan Milosavljević.

On dodaje da su i nakon 23 godine od „Oluje“ žrtve bile i ostale sredstvo režimu da mobiliše i legitimiše politiku.

– Institucije Hrvatske i Srbije odbijaju da preuzmu odgovornost i obavezu prema žrtvama Oluje, a to se nije desilo i nakon 23 godine od operacije – napominje aktivista Žena u crnom za naš list.

Komentarišući način na koji je državni vrh obeležio godišnjicu ove akcije hrvatskih vojnih i policijskih snaga, koja je proterala hiljade i hiljade Srba, 1995. godine, Stefan Milosavljević kaže da su „licemerne državne manifestacije u službi inžinjeringa savremenog srpskog identiteta koji počiva na strastima i strahovima“.

– Konstrukcija identiteta žrtve služi krajnje realnim političkim ciljevima: desubjektiviziranju pojedinaca i homogenizaciji u neizdiferenciranu masu poslušnika. Reč je o režimskoj strategiji selektivnog pristupa istorijskim činjenicama, zanemarivanju uzroka i konteksta rata. Posledica toga je da 2018. godine Aleksandar Vučić poredi Hrvatsku sa nacističkom Nemačkom, čovek koji je bio u Miloševićevom režimu kada je proterano oko 800.000 i ubijeno više od 10.000 Albanaca – zaključuje sagovornik našeg lista.

Prema podacima Fonda za humanitarno pravo, procenjuje se da je u Srbiji najmanje 15.000 civilnih žrtava rata, a da zbog manjkavosti definicije žrtve najveći broj nije prepoznat u okviru postojećeg zakona. Istraživanje FHP iz 2017. godine ukazalo je da postojeći pravni okvir u Srbiji diskriminiše veliki broj civilnih žrtava rata, kojih je desetostruko više od broja korisnika prava predviđenih zakonom. Nigde u regionu status civilnih žrtava rata nije rešen idealno, zaključci su istraživača FHP, ali u Srbiji njihov položaj je najlošiji.

Prava

Prava za civilne žrtve rata isključivo imaju oblik materijalne podrške, bez drugih usluga socijalne zaštite kao što su psihološka i integrativna podrška. Problem je i što zakon kao žrtve ne prepoznaje žrtve silovanja, one koji su bili u logorima, porodice nestalih i sve one koji pate od psihičkih posledica.