Foto: Pixabay/ernestoeslavaTokom 2016. godine, 1,5 milion ljudi mlađih od 75 godina umrlo je u Evropskoj uniji, a za više od dve trećine (1 milion) se smatra da su preuranjene prema Eurostat-OECD listi o smrtnim slučajevima koje je bilo moguće izbeći, dok podaci za Srbiju pokazuju da su muškarci skloniji smrtnim ishodima od bolesti ili stanja koja su mogla biti sprečena ili izlečena.
Ovakve smrtne slučajeve je bilo moguće izbeći uz pomoć efikasnog javnog zdravstvenog sistema i primarne prevencije intervencija (smrtni ishodi kod bolesti/stanja koja je moguće preduprediti) ili putem pravovremenih i efikasnih intervencija zdravstvene zaštite (smrtni ishodi kod bolesti/stanja koja je moguće izlečiti).
Najčešći uzrok smrti u EU od izlečivih bolesti/stanja među populacijom starosne dobi ispod 75 godina bili su koronarna ili ishemijska bolest srca (standardizovana stopa smrtnosti 18.9 na 100.000 stanovnika mlađih od 75 godina), kolorektalni kancer tj. kancer debelog creva i rektuma (15.1), kancer dojke (samo kod žena; 10,9), cerebrovaskularne bolesti (10.0) i pneumonija odnosno upala pluća(5.2).
Tokom 2016. godine ovih pet uzroka dovodilo je do 65 odsto svih smrtnih ishoda od bolesti/stanja koja su se lečila u EU.
U 19 od 27 država članica EU, ishemijska bolest srca zabeležila je najvišu standardizovanu stopu smrtnosti u 2017. godini kod ljudi mlađih od 75 godina od svih pet vodećih uzroka smrti od bolesti/stanja koja se mogu izlečiti.
U ostalih sedam država, Belgiji, Danskoj, Španiji, Francuskoj (podaci iz 2016. godine), Italiji, Holandiji i Portugalu, najviša standardizovana stopa smrtnosti bila je kod kolorektalnog kancera, dok su u Bugarskoj najvišu standardizovanu stopu smrtnosti zabeležile cerebrovaskularne bolesti.
Kako stoji Srbija na ovoj tabeli?
Kada je Srbija u pitanju, ukupna stopa smrtnosti od bolesti/oboljenja kako izlečivih, tako i onih za koja je moguća prevencija, iznosi 406.59 što nas pozicionira među pet zemalja obuhvaćenih ovim istraživanjem sa najvišom stopom smrtnosti iz ove oblasti u toku 2016. godine
Ispred nas se nalaze Letonija (532.04), Rumunija (514.22) i Bugarska (425.14), dok se Hrvatska nalazi ispod (370.06).
Grafikon urađen prema podacima koje je omogućio Eurostat
Posmatrano iz perspektive polova, muškarci beleže znatno veću stopu ukupne smrtnosti obe kategorije, pa je tako ona tokom 2015. iznosisla 533.48, dok je već 2016. godine iznosila 542.76, a prema poslednjim podacima iz 2017. godine beleži se trend rasta (543.22).
Kod žena je situacija slična kao i kod muškaraca po pitanju godišnjeg pada i rasta, ali su same stope znatno manje. Tako je zabeležen rast tokom 2016. godine u odnosu na prethodnu godinu (sa 259.58 na 288.1), ali i kontinuitet rasta u toku 2017. godine (292.92).
Grafikon urađen prema podacima koje je omogućio Eurostat
Ukoliko govorimo o smrtnim ishodima izazvanim bolestima koja su mogla biti predupređena, prema podacima iz 2016. godine znatno su prisutnije u odnosu na oboljenja koja je moguće izlečiti u slučaju pravoremene intervencije i zabeležen je pad u odnosu na godinu ranije (sa 237.31 na 233.84).
Prema podacima klasifikovanim u odnosu na pripadnost polu, muškarci beleže drastičnije stope u odnosu na žene.
Dok su pripadnice ženskog pola beležile stabilan pad stope u periodu od 2011. do 2016. godine (149,53 na 138.31), kod muškaraca, iako u padu, stope su bile vrlo visoke (364.99 tokom 2011. godine, zatim 343.07 tokom 2016. godine).
Grafikon urađen prema podacima koje je omogućio Eurostat
Kada su u pitanju bolesti koja je moguće izlečiti pravovremenom intervencijom u toku 2016. godine je takođe zabeležen pad u odnosu na godinu ranije (sa 178.63 na 172.76).
I kod muškaraca i kod žena je prisutan pad tokom 2016. godine u odnosu na godinu pre (kod muškaraca sa 204.84 na 199.7, a kod žena je pad bio sa 156.08 na 149.78). Međutim, analizirajući okvirne, nepotpune podatke iz 2017. godine, primetan je porast i kod jednog i kod drugog pola (muškarci 201.15, a žene 153.26).
Grafikon urađen prema podacima koje je omogućio Eurostat
U EU kancer pluća glavni uzrok srmtnih slučajeva čija je prevencija moguća
Kancer pluća (standardizovana stopa smrtnosti 37.1 na 100.000 stanovnika mlađih od 75 godina), koronarne bolesti srca (18.9), poremećaji ili trovanja specifična za konzumiranje alkohola (11.7), cerebrovaskularne bolesti i hronična opstruktivna bolest pluća (pojedinačno po 10.0) bili su pet najučestalijih uzroka smrtnih slučajeva kod bolesti/stanja koje je moguće preduprediti u EU među populacijom mlađom od 75 godina, što čini 55 odsto svih takvih smrtnih ishoda tokom 2016. godine.
Tokom 2017. godine, od pet navedenih glavnih uzroka za smrtne ishode bolesti koja je moguće preduprediti, kancer pluća imao je najvišu standardizovanu stopu smrtnih ishoda kod populacije mlađih od 75 godina u 20 od 27 država članica Evropske unije.
Letonija, Litvanija, Rumunija i Slovačka kod smrtnosti izazvane bolestima/stanjima koja je moguće preduprediti zabeležile su najvišu stopu kod koronarne bolesti srca, dok su Estonija i Finska registrovale najvišu stopu usled poremećaja ili trovanja specifičnih za konzumiranje alkohola.
Bugarska ima najvišu stopu smrtnosti izazvane bolestima/stanjima koja je moguće preduprediti kod cerebrovaskularne bolesti
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
