Ubrzana diplomatija među pravoslavnim crkvama

Iz SPC je najavljeno da će se dvojica crkvenih poglavara, pored razgovora o unutarpravoslavnim odnosima, sastati sa vodećim ličnostima državnog i društvenog života Srbije. Centralni događaj ove posete biće zajednička sveta arhijerejska liturgija u Svetosavskom hramu u Beogradu 14. oktobra na praznik Pokrova Presvete Bogorodice, koju će služiti patrijarsi srpski Irinej i antiohijski Jovan Deseti.

NJegovom dočeku na aerodromu „Nikola Tesla“ i dokslogiji u Sabornoj crkvi, uz nekoliko srpskih arhijereja i više desetina sveštenika i vernika Arhiepiskopije beogradsko-karlovačke prisustvovali su i ambasadori Sirije i Libana – Ousman Sab i Nada Al.

Visoka crkvena delegacija iz Antiohije posetu SPC dan pošto je Sinod ove Pravoslavne crkve zatražio od Carigradske patrijaršije da pod hitno sazove sabor poglavara autokefalnih crkava da bi se rešio ukrajinski problem, koji poslednjih meseci potresa pravoslavni Istok. Odluka Carigrada da u Ukrajinu pošalje dvojicu egzarha, što je u delu pravoslavnog sveta shvaćeno kao uvod u priznavanje autokefalnosti pravoslavnoj crkvi u Ukrajini, koja ne priznaje zvaničnu jurisdikciju Ruske pravoslavne crkve na ovom prostoru.

Stav Sinoda Antiohijske pravoslavne crkve je da „svi aspekti pristupa davanju autokefalnog statusa nekoj crkvi moraju biti u skladu sa pravoslavnom eklisiologijom i na principima o kojima su se crkve jednoglasno složile prethodnih godina“. Crkva Antiohije, kako je saopšteno, „ne prihvata da se utvrdi postojanje paralelnih crkava u normalnim granicama patrijaršija i autokefalnih crkava, kao ni način rešavanja sporova putem politike svršenoga čina“.

Antiohijskoj patrijaršiji, trećoj po časti u diptihu pravoslavnih crkva, čije je sedište u Damasku, pridružila se i Poljska pravoslavna crkve tražeći od Carigradskog hitan sastanak na „pravoslavnom vrhu“. Obe ove crkve zapravo su podržale inicijativu ruskog patrijarha Kirila koji je posle neuspele posete Carigradu krajem avgusta, 3. oktobra zvaničnim pismom obavestio sve pomesne crkve o događajima u Ukrajini i pozvao ih da „učine sve što je u njihovim moćima da se pokrene svepravoslavna diskusija po ovome pitanju“.

Grčke crkvene agencije javljaju da su Gruzijska, Bugarska i Grčka pravoslavna crkva odbile inicijativu patrijarha Kirila, iako su pre dve godine zajedno sa RPC „bojkotovale“ pravoslavni skup na Kritu, za koji Carigrad uporno tvrdi da je imao status vaseljenskog sabora. SPC ukazuje na pogubnost koju bi po pravoslavni Istok imala eventualna odluka Carigrada da da autokefalnost Ukrajinskoj crkvi koja ne priznaje autoritet crkvene Moskve, što bi moglo da bude i put kojim odavno traži da krene u pravoslavnom svetu nepriznata Makedonska pravoslavna crkva. U posredničkoj misiji patrijarh Irinej se tokom septembra na 100. godišnjici proboja Solunskog fronta sreo u Solunu sa carigradskim patrijarhom Vartolomejem, mada se u domaćim crkvenim krugovima spekuliše da poglavar SPC ovom diplomatskom aktivnošću učvršćuje sopstvene pozicije pred predstojeći novembarski sabor srpskih arhijereja.

Muke sa autokefalnošću

Još 2009. na svepravoslavnoj konferenciji odlučeno je da je za davanje autokefalije nadležna „majka crkva“, što je u Ukrajini Moskovska patrijaršija – Ruska crkva, koja potom to treba da predloži svim pomesnim crkvama i Carigradu, rečeno je Danasu u SPC. Procedurom je predviđeno da i ostale crkve tu odluku potvrde konsenzusom da bi se izdao tomos o autokefalnosti. Ono što 2009. nije rešeno jeste ko potpisuje taj tomos – Carigad i „majka“ crkva ili sve pomesne crkve. Iako je većina crkava, uključujući i SPC, predlagala da potpise stavljaju predstavnici svih pomesnih crkava, Carigrad, koji je 10. vekova imao to ekskluzivno pravo, odbio je da se 2016. na Kritu razgovara o autokefaliji, iako je ta tema bila u prelogu programa skupa gotovo do poslednjeg trenutka.

Donete mošti ruskih svetitelja

U Svetosavski hram na Vračaru juče su, sa blagoslovom patrijarha Kirila, iz Rusije stigle mošti dvadesetak rostovsko-jaroslavskih svetitelja, među kojima su i Aleksandra Nevskog i Sergeja Radonješkog. Mošti iz Spaso-Jakovljevskog Dimitreva – muškog manastira grada Rostova Velikog u Jaroslavskoj eparhiji RPC, u Beogradu će biti do 13. oktobra, kad će biti prenete u Ivanjicu.