foto (lična arhibva) : Petrova crkvaUništavanje arheološkog lokaliteta, u naselju Postenje, kod Novog Pazara, na kojem su bili ostaci srednjovekovne Latinske crkve i groblja pored nje, na početak su vratili priču o zaštiti kulturno-istorijskih spomenika, posebno onih koji se nalaze na listi svetske kulturne baštine.
Arheološko nalazište bilo je udaljeno 400 metara od Crkve svetih Petra i Pavla, pozntijom pod imenom Petrova crkva.
Reč je o jednom od najstarijih sakralnih spomenika na prostoru Srbije. Sagrađena je u IX. veku, a u X. bila je bila sedište episkopa.
Tu je kršten Stefan Nemanja, održan je sabor protiv bogumila i na tom mestu je Nemanja, 1196. godine, predao vlast sinu Stefanu Prvovenčanom. Kao bogomolja postojala je duže od deset vekova.
Prostor oko Perove crkve nelegalnom izgradnjom, nije napadnut prvi put.
Polovinom prošle decenije, prema dostupnim informacijama, u njenoj neposrednoj blizini benzinsku pumpu je podigao privatni investitor.
Kako je objavljeno, zbog narušavanja ambijentalne celine i ugrožavanja same crkve, investitoru je naloženo da obustavi radove i „zemlju vrati u prvobitno stanje“.
Investitor je tvrdio da ima valjanu dokumentaciju, tadašnji odbornici srpske liste su to osporavali i pozivali se na odluku Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture i Vrhovnog suda Srbije
Sve počinje da se komplikuje kada je tadašnje Opštinsko odeljenje za urbanizam izdalo privremenu građevinsku dozvolu koristeći mišljenje Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Kraljeva „da može da se radi manja benzinska pumpa bez pratećih sadržaja, ali da se projekat da na saglasnost Republičkom zavodu“.
Na kraju, posle mnogo buke i prebacivanja odgovornosti sa jedne na drugu instituciju, investitor je realizovao svoju poslovnu ideju i izgradio benzinsku pumpu, koja je na tom mestu dve godine.
Sve druge odluke ostale su mrtvo slovo na papiru.
Petrova crkva je samo jedan od primera ugrožavanja kulturno-istorijskog nasleđa.
Nelegalnom izgradnjom i narušavanjem ambijentalne celine napdnuti su i drugi spomenici kompleksa Stari Ras sa Sopoćanima.
Duž puteva prema tim objektima svakodnevno „niču“ divlje izgrađeni objekti, tamo gde im nije mesto.
Postalo je „normalno“ da izostaje adekvatna reakcija nadležnih organa i institucija.
Osamdesetih godina prošlog veka, podno manastira Sopoćani, na reci Raški, izgrađen je ribnjak kalifornijske pastrmke.
Osporavanje izgradnje tog objekta, kojim je gazdovalo preduzeće „Vojin Popović“ branilo se „velikom vodenom površinom, koja remeti prirodni ambijent spomenika“. Rešenje je pronađeno u „skrivanju“ tog prostora zasadima rastinja.
Iznad Trgovišta, na Pazarištu, nalazi se kamenolom lokalnog preduzeća za puteve.
Preko tog arheološkog lokaliteta, napravljena je pešačka staza, prečica do kamenoloma.
Tu pasu i krave okolnih domaćina, a pre nekoliko godina, lokalitet je uzličeo na žabokrečinu, jer je pri izvođenju građevinskih radova probijena vodovodna cev i prostor je bio poplavljen.
Za saniranje trebalo je nekoliko meseci, koji su trošeni u prepisivanju i rešenjima na rešenja nadležnih institucija.
Zbog takvog odnosa prema kulturno-istorijskim spomenicima, početkom dvehiljaditih i pre pet godina, Republičkom zavodu za zaštitu spomenika kulture, stiglo je upozorenje da bi kompleks Stari Ras sa Sopoćanima mogao da bude „izbrisan“ sa liste svetske kulturne baštine.
Komplek je 1979. godine upisan u Uneskovu listu svetske kulturne baštine. Čine ga Petrova crkva, manastiri Sopoćani i Đurđevi stupovi, Gradina na Pazarištu i Trgovište.
Za ovaj kompleks, 2012. godine, donet je Prostorni plan posebne namene, koji obuhvata 1.078 hektara i kojem je detaljno definisano kakvo je stanje i kako se štiti prostor na kojem se nalaze spomenici.
Više vesti iz ovog grada čitajte na posebnom linku.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
