Umetnost se ne bavi očiglednim već skrivenim

Pol Kle (1870 – 1940) je jedan od najpolivalentnijih umetnika 20. veka. Rođen je u porodici muzičara, pa je tako uz pomoć roditelja već u šestoj godini naučio da svira violinu, a u isto vreme je pokazivao izuzetan talenat za slikanje. U ranoj mladosti dvoumio se da li da se posveti muzici ili slikarstvu. Kle se ipak opredeljuje za slikarstvo, ali muzička kompozicija, kao i svet pozorišta i opere ne prestaju da ga inspirišu tokom njegovog plodnog umetničkog života, što je na veoma atraktivan način prikazano na izložbi u briselskom Paleu de Bozar (od 1. 3. do 25. 5. 2008.).
Kle je bio veliki intelektualac, filozof i pesnik. On je, zajedno sa Kandinskim, jedan od prvih umetnika koji je stvorio apstraktno delo koje se odvaja od imitacije realnosti i interpretira svet na potpuno nov i subjektivan način, stavljajući u prvi plan emotivni doživljaj umetnika. Kandinski i Kle su predavali u čuvenoj školi Bauhaus, koja je imala za cilj da ujedini sve vrste umetnosti s jednim potpuno novim pogledom na slikarstvo. Cilj je bio proučavanje forme, boje i svetlosti, a ne preslikavanje nekog realnog predmeta ili scene. On je tvrdio da se umetnost ne bavi očiglednim već skrivenim. Bauhaus je imao odlučujuću uticaj na evropsku umetnost između dva rata.

Postavka

Prvi deo izložbe počinje nizom dela koja pokazuju na koji je način Kle obrađivao teme i likove iz opera, baleta, cirkusa i pozorišta. Tu srećemo likove iz Šekspirovih dela (Hamlet), Mocartovih opera, kao i likove čuvenih balerina iz njegovog doba, od kojih je najpoznatija Paluka. Ples zauzima posebno mesto u Kleovom umetničkom izrazu koji dočarava pomoću niza apstraktnih pokreta i različitih oblika rotacije. Često, njegove slike odražavaju strah od rata i nacizma, tako da su tela i udovi igrača u grču. Isto tako, među ovim delima možemo naći nekoliko, u kojima umetnik izražava određene crte ljudskog karaktera kao glavnu temu.

Kao i mnogi drugi moderni umetnici, Kle ispoljava određenu fascinaciju prema maskama. One predstavljaju lajtmotiv u njegovim delima i često kriju pravu emociju lika koji je predstavljen. Tako se na nekim crtežima može uočiti neprirodni osmeh koji izražava maska, dok ljudski lik iza maske pokazuje strah i uznemirenost. U mladosti, Kle se posebno interesovao za moralno značenje maski. Kasnije, on ih isto tako koristi da bi izrazio komičnu stranu života, ali i svoje demonske vizije.

Drugi deo izložbe je posvećen ulozi i značaju muzike u delu Pola Klea. Teme velikog broja njegovih ostvarenja su muzička kompozicija, ritam i melodija. Neka dela su nalik na partiture. Ono što je novo u pristupu Kandinskog i Klea je upoređivanje zvuka i boja.

Za Pola Klea, kao i za mnoge umetnike njegove generacije, apstrakcija pruža više mogućnosti za ispitivanje ritma u likovnoj kompoziciji kroz geometrijske forme i boje. Iako u njegovim delima preovlađuju apstraktne forme, ljudske i životinjske figure zauzimaju značajno mesto.
Prošlo je tačno šezdeset godina otkako je poslednji put u Briselu održana izložba posvećena Polu Kleu. Njegovi obožavaoci su sa nestrpljenjem očekivali otvaranje ovogodišnje monografske izložbe posvećene temi pozorišta i muzike u delima ovog čuvenog švajcarskog slikara, avangardiste, čija se dela nalaze u najpoznatijim svetskim muzejima. Ova izuzetno originalna postavka ostvarena je u saradnji sa Centrom Pol Kle iz Berna, koji je najveći muzej ove vrste na svetu i u kome se nalazi oko 4.000 njegovih dela.
Priprema izložbe je trajala oko dve godine. Ona se sastoji iz dva osnovna dela koji predstavljaju Kleov odnos prema pozorištu i prema muzici. Kle je oduvek bio fasciniran svim oblicima dramske umetnosti. On, u svojoj mašti, neprestano zamišlja kako izlazi na scenu i kako odatle posmatra svet koji ga okružuje. Kle svoju okolinu doživljava kao jednu veliku pozorišnu predstavu, u kojoj su glumci – ljudi koje sreće u svakodnevnom životu.