Ushićenje u prvom susretu sa Milenom

Četrdeset i osam izloženih slika, ulja, modnih kreacija iz primenjeno-umetničke oblasti Mileninog stvaralaštva – skice modnih kreacija i dizajn naslovnih strana američkih modnih časopisa i nekoliko zanimljivih Mileninih ličnih predmeta danima su izazivali ushićenje publike u reprezentativnom prostoru Muzeja grada Rijeke.

Podsećanja radi, projekat čiji je rukovodilac i autor Jelica Milojković, muzejski savetnik, predstavljen je 17. aprila u prisustvu velikog broja zvanica iz javnog i kulturnog života Rijeke i visokih funkcionera Županije i Grada Rijeke – župan Vidoje Vujić, sekretar za kulturu Grada Ivan Šarar sa saradnicima, predstavnici ambasade Republike Srbije u Zagrebu i GK u Rijeci, predstavnici Zajednice Srba iz Pule, Umaga, Raše, Viškova i Opatije, predstavnici Zajednice Talijana Rijeka, kolektiv Muzeja i organizatori.

Tom prilikom ambasador Republike Srbije u Hrvatskoj, Stanimir Vukićević, otvorio je izložbu slika Milene Pavlović Barilli „…Spajajući vale sa zvezdama…“ na kojoj je osim slikarskog opusa predstavljena i poezija slavne umetnice srpsko-italijanskog porekla. Stihove Milenine poezije na srpskom i italijanskom jeziku govorile su prvakinje HNK „Ivan pl. Zajc“ Edita Karađole i Leonora Surian. Po otvaranju izložbe, održana je modna revija, na kojoj su članice KUD „Sv. Nikola“ predstavile 15 svečanih haljina, rađenih po kreacijama Milene Pavlović Barilli.

– Nezapamćen i neočekivan odziv kulturne javnosti, škola, fakulteta, turista koji su organizovano u velikim grupama dolazili da u redovima čekaju da vide to jedinstveno umetničko delo, prijatno je iznenadio i organizatore izložbe – SKD „Prosvjeta“ – Pododbor Rijeka, Zajednicu Talijana – Rijeka, zaposlene u Muzeju grada Rijeke, Gradsku upravu i čelnike Županije, kao osoblje Generalnog konzulata Republike Srbije, čijim posredovanjem je ovaj veliki i značajan projekat realizovan. Na molbu Fakulteta umetnosti, narednog dana održala sam predavanje studentima istorije umetnosti i kolegama Muzeja grada Rijeke koje su pratili sa velikim interesovanjem. Značajno je naglasiti da je „Društvo povjesničara umjetnosti Rijeke, Istre i Hrvatskog primorja“ izložbu uvrstilo u Program „Dana povijesti umjetnosti u Rijeci“ za 20. april, kojom prilikom je kustos Muzeja grada Rijeke, Deborah Pustišek imala vođenje kroz izložbu. HTV i svi lokalni mediji danima su iscrpno izveštavali o izložbi i jedinstvenoj ličnosti Milene Pavlović Barilli, a takođe je snimljen i opsežan prilog koji se emituje u okviru obrazovnog programa, a postavljen je i na YOUTUBE – kaže Jelica Milojković, rukovodilac projekta.

Ova izložba će nakon Rijeke 30. maja biti otvorena u reprezentativnom prostoru sale „Umberto Veruda – Palazzo Costanzi u Trstu. Suorganizatori izložbe u Trstu su grad Trst i Comunita Religiosa Serbo Ortodossa (Srpska pravoslavna crkvena opština) koji sufinansiraju projekat. Za osiguranje izložbe, štampanje kataloga i plakata Grad Trst je izdvojio 4.000 evra, dok ostale troškove pokriva SPCO u Trstu.

Neobična biografija

Tokom trajanja izložbe, riječki dnevnik „ Novi list“ objavio je intervju sa Jelicom Milojković, autorkom ovog projekta, čije delove prenosimo.

Naglasili ste da je za razumijevanje opusa Milene Pavlović Barilli veoma važna njezina biografija. Što nam o tome možete kazati?

– Neobičnost Milenine biografije počinje već njenim rođenjem, a završava preranom smrću. Rođena je u mješovitom braku Danice Pavlović i Bruna Barillija. Danica potječe iz ugledne građanske obitelji u Požarevcu, studirala je na konzervatoriju u Pragu i Münchenu, a prije toga završila je višu žensku školu u Temišvaru. Bila je najmlađe dijete u braku Stojana i Bosiljke Pavlović koja je bila unuka najstarije Karađorđeve kćeri Save. Milenin je otac bio istaknuti talijanski kompozitor, a potječe iz ugledne parmežanske umjetničke obitelji. Bio je fascinantna ličnost. Ne samo kompozitor, već i muzički kritičar, pjesnik i putopisac, a u vrijeme balkanskih i Prvog svjetskog rata bio je i akreditirani novinar za poznate talijanske novine „Il Tempo“ i „Corriere della sera“. Pratio je vojsku po frontovima, pisao o bitkama.

Ipak, stekla sam dojam da je Milenino djetinjstvo bilo pomalo tragično.

– Pa jest. Milena je bila razapeta između oca i majke, između Požarevca i Rima. Bruno je karijerom bio vezan uz Rim, a one su često odlazile u Italiju. Ratno su razdoblje provele djelomično u Rimu, djelomično na Azurnoj obali. Bruno je bio na frontovima pa su se zbog toga vjerojatno i emotivno udaljavali. Brak Bruna i Danice službeno je razveden 1923. godine, a kao razlog u sudskoj presudi stoji Brunovo zapuštanje porodice. Međutim, iako razvedeni, ostali su do kraja odani jedan drugome. Kad je Milena otišla iz Jugoslavije i počela graditi karijeru, posebno u Rimu 1932. godine, Bruno i Danica su se ponovno zbližili, a povezala ih je Milena – plod njihove velike ljubavi koja nikad nije prestala.

Kad biste trebali odrediti značaj Milene Pavlović Barilli u kontekstu ex jugoslavenske, ali i u širem kontekstu europske umjetnosti – što biste kazali?

– Samim tim što je pripadala krugu avangardnih slikara nadrealista, Milena je i sama bila dio te struje, mada zaista ne možemo reći da je ona neki ortodoksni nadrealist. Međutim, njezin je značaj i za jugoslavensku i za evropsku povijest umjetnosti neprocjenjiv, jer ona upotpunjuje prilično siromašnu skalu tih koncepcija u periodu između dva svjetska rata. Jedan je od rijetkih naših postnadrealista, slikar snova, nemira, arhitekt sanjarenja. Njezino je djelo jedinstveno i kao takva je prepoznata posljednjih godina: posuđivali smo njezine slike za izložbe u Milanu, Stockholmu, putovale su u Finsku i Mađarsku. Njene slike su sve traženije kad se organiziraju izložbe avangardnih slikara u periodu između 1910. i 1940. godine.