Uskoro dvostruko više zaštićenih područja

Površina zaštićenih prirodnih dobara biće povećana na 10 do 11 odsto teritorije Srbije do 2010. godine. Tako će biti proširena mreža zaštićenih područja, uspostavljeni ekološki koridori i mreže ekološki značajnih područja – najavljuje za Danas pomoćnik ministra zaštite životne sredine Dušan Pajkić.
Trenutno zaštićena prirodna dobra obuhvataju oko 543.000 hektara, odnosno 6,1 odsto teritorije Srbije. U zaštićena prirodna dobra spada pet nacionalnih parkova, 15 parkova prirode, 17 zaštićenih prirodnih predela, 35 kulturno-istorijskih predela, 21 specijalni rezervat prirode i 52 stroga i opšta rezervata prirode, kao i 300 spomenika prirode.

Kazne i novac najvažniji

Uz dobro planirane i efikasno sprovedene mere inspekcijskog nadzora, uz podršku pravosudnih organa i saradnju s drugim ministarstvima, problemi se mogu rešiti, a negativni uticaji na zaštićena područja smanjiti i eliminisati. „Pored kaznene politike, značajna su i finansijska ulaganja u projekte zaštite, preko ministarstva, fonda za zaštitu životne sredine i NIP“, dodaje Pajkić.

Prema Pajkićevim rečima Ministarstvo zaštite životne sredine učestvuje u izradi i donošenju strategije prostornog razvoja Srbije koja će zameniti i inovirati ključne elemente organizacije prostora utvrđene postojećim Prostornim planom.
– Nedavno su ustanovljena dva stroga rezervata prirode, Bukovo kod Negotina i Danilova kosa kod Krupnja. Ministarstvo ima ambiciozan plan da tokom 2008. predloži Vladi donošenje još 15 uredaba kojima će se ustanoviti zaštita rezervata i spomenika prirode manje površine, kao i većih područja, poput Suve planine, Zlatibora, Klisure Jerme i drugih. Takođe, u postupku je donošenje nove uredbe o zaštiti Stare planine, s kojom treba da bude usaglašen Prostorni plan i Program razvoja turizma tog područja, a planira se i proširenje zaštićenog predela Šargan – Mokra Gora – objašnjava Pajkić.
On kaže da je svojevremeno Srbija za preliminarnu listu dobara svetske baštine predložila Šar planinu, Đavolju varoš, Deliblatsku peščaru, Taru i Đerdap. „Na osnovu te liste stručna dokumentacija za zvaničnu nominaciju pripremljena je za Šar-planinu. Takođe se razmišlja da se za zvaničnu nominaciju predloži i Đavolja varoš“, ističe Pajkić.
Zaštićena područja u Srbiji obuhvataju nacionalne parkove, parkove prirode, predele izuzetnih odlika, specijalne i opšte rezervate prirode i spomenike prirode. Na tim zaštićenim područjima postoji trostepeni režimi zaštite, a u nekim slučajevima određene su i zaštitne zone. Zaštićena prirodna dobra takođe su biljne i životinjske vrste, utvrđene Uredbom Vlade za prirodne retkosti. Njih trenutno čini oko 220 biljnih i 430 životinjskih vrsta, od čega više od 60 odsto čine ptice.
– Nažalost, ima slučajeva da se propisani režimi i mere zaštite ne poštuju. Zbog toga dolazi do manjih ili većih promena, a negde i do ugrožavanja vrednosti biodiverziteta, pejzaža i geonasleđa na zaštićenim područjima. Najčešće su to izgradnja različitih vrsta objekata, saobraćajna, elektroenergetska, skijaška i druga infrastruktura, hidrotehničkih objekata, divlja izgradnja stambenih, vikend i objekata turističkog smeštaja. Takođe, na pojedinim mestima problem predstavlja eksploatacija mineralnih sirovina, najčešće u vidu majdana, ukrasnog i građevinskog kamena. Značajan problem predstavlja i ispuštanje neprečišćenih komunalnih voda (u NP Kopaonik), neregulisano odlaganje otpada, a negde i neadekvatna obrada zemljišta – ukazuje Pajkić.
Zaštićena područja služe očuvanju biodiverziteta, raznovrsnosti flore, faune i ekosistema, estetike pejzaža i fenomena geonasleđa. „Zaštićena područja su od opšteg interesa sa stanovišta naučno-istraživačkog i obrazovnog rada, kulture, ali i održivog ekonomskog korišćenja, pre svega u domenu rekreacije, organske poljoprivrede“, zaključuje Dušan Pajkić.