Veličanje zločina je gore od poricanja

Koncentracioni logor „Omarska“ služio je za zatvaranje i mučenje muslimanskog (bošnjačkog) i hrvatskog stanovništva, sa područja opštine Prijedor tokom 1992. godine, za vreme rata na prostoru Bosne i Hercegovine.

Publikacija je rezultat serije razgovora članova Radne grupe Četiri lica Omarske sa širokom mrežom sagovornika i saradnika, od njenog osnivanja  do sada. U prvom segmentu ona donosi transkript radionice čija je centralna tačka bilo preispitivanje uloge masovnih medija u procesima kreiranja narativa o recentnoj prošlosti. Drugi deo publikacije sadrži razgovore sa aktivistima koji se bave kulturom sećanja na zločine počinjene u regionu Prijedora.

Sudbin Musić, bivši zatočenik i aktivista iz Prijedora, osvrnuo se na pokušaje obeležavanja godišnjice stradanja u logorima u okolini Prijedora, koje su vlasti Republike Srpske na svaki mogući način sabotirale.

– Kada smo 2012. godine pokušali da na najdostojanstveniji način obeležimo dvadesetu godišnjicu stradanja, upotrebivši termin genocid, kaznile su nas vlasti Republike Srpske. Tada sam se osećao kao gubitnik, potpuno neshvaćen i neprihvaćen. Međutim, tada su se pojavili ovi mladi ljudi i osnivanjem radne grupe Četiri lica Omarske ponudili alternativu. Često se pitam zašto nismo kao društvo na vreme reagovali, da to svih tih zala uopšte ne dođe – rekao je Musić.

Ovi razgovori, kao i ceo projekat, nastojanje su da se otvore teme kao što su revizija prošlosti, uloga kulturne politike u prikrivanju zločina, tranzicija iz socijalizma u kapitalizam, nemogućnost izgradnje memorijala na mestima stradanja, kao i preispitivanje uloge krupnog kapitala u ovim procesima.

Viktor Ivančić, poznati splitski novinar, govorivši o ne postojanju volje za suočavanjem sa sopstvenom prošlošću, poruka koju političari i društvo šalju, a koja je gora od poricanja, ona kojom se zločin veliča kao herojsko delo.

– Postavlja se pitanje da li je zločin dovršen nakon što je fizičko nasilje prestalo, pošto su se u našim društvima formirale “cinične zajednice” koje nastavljaju da čine zločin u simboličnom smislu. Možda su glavni akteri zločina otišli sa scene, ali zato njihovi projekti i dalje žive kroz tu “ciničnu zajednicu” koja ih nastavlja. Zločini žive i čekaju trenutak kada će se ponovo fizički realizovati – zaključuje Ivančić.

Prema podacima, u Omarskoj i logorima u okolini Prijedora, 1992. godine ubijeno je ili nestalo 3.176 civila.