Marović: Orban koristi pandemiju da stekne neograničenu moć

Praktično je u Mađarskoj premijer Orban iskoristio krizu za dalje širenje svojih ovlašćenja. Sve države su zbog situacije nastale usled pandemije korona virusa preduzele određene radikalne mjere koje su promijenile svakodnevne živote građanki i građana, od kojih neke, poput objavljivanja spiska građanki i građana kojima je propisana mjera obavezne samoizolacije u Crnoj Gori, predstavljaju kršenje Ustava, ali niti jedna nije do sada, i za sada, išla toliko daleko kao Mađarska, kaže za Danas Jovana Marović, izvršna direktorka Politikon mreže iz Podgorice, komentarišući nedavno izglasavanje zakona u mađarskom parlamentu, po kojem je tokom pandemije korona virusa uvedeno vanredno stanje bez vremenskog ograničenja.

Istovremeno, vladi premijera Viktora Obrana omogućeno je da suspenduje pojedine zakone. Naša sagovornica ističe da je usvojenim zakonom mađarska vlada dobila neograničenu moć „i ne treba da začudi ako vanredno stanje u ovoj zemlji potraje i duže nego što je potrebno“.

– Sama mogućnost odstupanja od ili ukidanja primjene zakona, te velikih kazni za širenje lažnih vijesti i napuštanje karantina, ostavljaju veliki prostor za zloupotrebe i otvorena su vrata za dalje ograničavanje slobode medija u zemlji. Posebno zabrinjava to što bi neke od tih mjera premijer Orban mogao zadržati i nakon okončanja vanrednog stanja. Praktično jedini kontrolni mehanizam koji je ostavljen tokom trajanja vanrednog stanja je informisanje opozicije o mjerama, što niti je dovoljno niti može da bude interpretirano kao mogućnost kontrolisanja aktivnosti Vlade. Vanredno stanje mora biti vremenski ograničeno i mora se sprovoditi uz parlamentarnu kontrolu, na šta je ukazao i OEBS, ističe ona.

Marović ukazuje da „širom svijeta postoji bojazan da bi se i ostali lideri koji su i do sada njegovali nedemokratske prakse mogli rukovoditi Orbanovim primjerom, zbog toga je potrebna reakcija Evropske unije jasnija i odlučnija u odnosu na dosadašnje“.

Kako precizira, to bi podrazumevalo i „preduzimanje mera zbog dosadašnjih praksi u Mađarskoj poput slabljenja pravosuđa, kontrole medija, napada na akademsku zajednicu, ali i reakcije povodom najnovijih Orbanovih poteza“.

– Evropska komisija bi trebalo da pokrene proceduru pred Sudom pravde EU, a u pravcu ocjene da li usvojeni zakon u Mađarskoj narušava vrijednosti na kojima počiva EU. Baš kao što je EU najavila sistem kažnjavanja i nagrađivanja za Zapadni Balkan, uključujući uslovljavanje pristupa fondovima stanjem u oblasti vladavine prava, ovaj princip trebalo bi iskoristiti i u ovom slučaju, a što bi išlo u pravcu jačanja demokratije na svim nivoima i što je jedini mogući pravac za njeno konsolidovanje širom Evrope. Narušavanje demokratije i vladavine prava u Mađarskoj je prijetnja za cijelu Evropu i nije trenutak za zatvaranje očiju, bez obzira na vanredne okolnosti.

Vanredno stanje nije poziv niti opravdanje za odstupanje od principa vladavine prava i demokratije već svako ograničavanje prava mora isključivo da ide u pravcu zaštite bezbjednosti i javnog zdravlja, zaključuje Jovana Marović.

Petogodišnja robija za „lažne vesti“

Prema novousvojenom zakonu u Mađarskoj, moguće su petogodišnje kazne zatvora za „širenje lažnih vesti“, kao i osam godina zatvora za kršenje karantina. Orbanovi kritičari smatraju da ove mere mogu da budu upotrebljene protiv nezavisnih novinara.

Ovaj projekat finansira Evropska unija u saradnji sa listom Danas. Sadržaj ovog projekta je isključivo odgovornost lista Danas i ni na koji način ne odražava stavove i mišljenja Evropske unije.