Vuk Karadžić kao agent stranih sila

List Vreme naznačio je u tekstu povezanost nacionalizma koji je bio pod pritiskom na početku Drugog svetskog rata i rada Vuka Karadžića na srpskom jeziku, koji je imao dublji politički i kuturni značaj.

Vuk Karadžić je u svojoj borbi za srpski jezik obeležio ne samo književnost, njegov rad ima veliki politički i kulturni značaj što mu je donelo i mnogo protivnika.

Bio je optuživan da je agent stranih sila i da unošenjem slova iz latinice pokušava da ponemči srpski narod, što je danas kritika novih nacionalista.

Pobeda Vukova i prihvatanje njegovog rada donela mu je opštenarodno priznanje kao oca novijeg srpskog književnog jezika.

Karadžić je uzore tražio u Nemačkoj i to je jasno u plodovima njegovog rada, bila je to pobeda nemačke romantike nad revolucionarno orjentisanim francuskim romantizmom.

Kao što je u Vukovom jeziku pobedila nemačka nacionalna romantika nad francuskim kosmpolitizmom, tako je u našoj kulturi i politici pobedio nacionalizam nad rusofilskom orijentacijom i francuskim prosvetiteljstvom zastupanim od strane Dositeja Obradovića.

„Dositej sa svom svojom ljubavlju za svoj srpski narod, nije imao osnovnog smisla za taj narod, za njegovu dušu, za njegovu poeziju, za njegov život, još manje za njegovu misiju, kojoj se on nametnuo kao putokaz, upućujući ga na uzore Zapadne Evrope“, navodi se u tekstu.

Odnos rada Vuka Karadžića i Dositeja Obradovića bio je isti kao spor između nacionalizma i evropskog racionalnog internacionalizma u početnim godinama Drugog svetskog rata.

„Francuska revolucija, vođena parolama internacionalnog bratstva i jedinstva izrodila je novi nacionalnizam od kojeg je na kraju i pobeđena“, ocenjuje list Vreme.

Celokupno izadnje može se čitati na sajtu Narodne biblioteke.

List Pravda pisao je o dvadesetpetogodišnjici četvrte invazije Centralnih sila na Srbiju u kojoj su učestvovale Nemačka, Austrija i Bugarska.

„Setimo se heroja koji su kroz oganj borbe, svesno i sa zanosom, prinosili na oltar Otadžbine svoju mladost, svoju krv, svoje živote“, navodi se u tekstu.

Srbija je sve do ove invazije uspešno odolevala svim austrijskim napadima, ali su tada, pred kraj leta 1915. godine, nakon poraza ruskih snaga, oslobođene tog tereta na Srbiju pošle objedinjene snage Austrijanaca, Nemaca i Bugara pod vođstvom generala Makenzena.

Srpska vojka bila je napadnuta sa severa od strane austrijskih i nemačkih trupa i sa leđa od strane Bugara.

Bila je malobrojnija i slabije opremljena.

Glavnica napada bila je planirana na Beograd i tu su se odigrale najžešće borbe.

„Petog oktobra nastade uragan artiljerijske vatre sa strane neprijatelja; pljusak ovoga gvožđa i čelika nije prestajao, a sve u cilju uništavanja i ono malo artiljerije što je Srbija imala“, piše list Pravda.

Tri dana neprestanih artiljerijskih napada uništili su tada i malo ruskih topova, mnoge telefonske linije i reflektore i jedan francuski top, što je ostavilo sprsku vojsku znatno oslabljenu.

Nakon toga prve trupe krenule su preko Dunava na srpsku teritoriju i tu su nastale žestoke borbe u kojima su se iskazali Sremski dobrovoljački odred i beogradski žandarmi.

Borbe su se vodile na maloj i velikoj Adi Ciganliji gde su srpske trupe bile značajno nadbrojane, ali ipak odolevale napadima.

Neprijatelj je koristio manjak reflektora na srpskoj strani i u mraku uspeo da se učvrsti na dvema adama.

„Potrebno je napomenuti da je položaj neprijatelja i pored ovih uspeha, bio vanredno težak i ovo priznaju i zvanični neprijateljski arhivi, navodeći da je neprekidno postojala opasnost da trupe budu bačene na Dunav i kapituliraju“, navodi list.

I pored ogromne brojčane i tehnološke nadmoćnosti neprijatelj je veoma teško napredovao, da bi tek 10. oktobra osvojio Beograd i dalje u stanju borbe u nekim delovima grada.

Držanje ne samo srpske vojske u toj borbi, već i stanovništva, nedoraslih muškaraca i žena koji su za puškama posezali u odbrani svoje voljene prestonice, bilo je izvanredno, piše list Pravda.

Ovo je samo još jedan primer, pored Kosovske bitke, gde Srbija slavi svoje poraze u slučajevima kad je vojska, kao i ceo narod, dala sve od sebe u toj borbi.

Celokupno izadnje može se čitati na sajtu Narodne biblioteke.

„List Danas svakoga dana prelistava glavne vesti na današnji dan pre 80 godina, tačnije 1940. godine. Predmet analize su dnevni listovi Vreme i Pravda, koji danas ne postoje. Ideja jeste da se čitaoci vrate u prošlost, da sa vremenske distance vide kako su izgledale vesti, ali i kako su novinari, pa i sami sugrađani, razmišljali u Srbiji u turbulentnom periodu između dva rata i pred sam početak Drugog svetskog rata. Pored političkih vesti, objavljivaćemo i društvene, ekonomske, ali i vesti iz domena zabave i sporta.

Projekat je realizovan u saradnji i uz materijal iz digitalne arhive Narodne biblioteke Srbije i Univerzitetske biblioteke „Svetozar Marković“.“