Objavljena knjiga Pavla Petrovića o ekonomskim krizama i inflaciji od 1980. do 2023.

Petrović u knjizi analizira krize, praćene inflacijom u Jugoslaviji i Srbiji u tom period od oko 40 godina.

„Pivreda Srbije u periodu od više od 40 godina prošla kroz ogromne strukturne promene – od hibridnog tržišnog, samoupravnog sistema do tržišne privrede sa dominantnim privatnim vlasništvom“, naveo je Petrović u knjizi koju je objavila Srpska akademija nauka i umetnosti (SANU) čiji je dopisni član.

Komparativno posmatrana, ta tranzicija je, po oceni Petrovića, trajala neuobičajeno dugo i bila je praćena i prekidana, velikim društvenim i ekonomskim krizama koje su se, njavećim delom manifestovale preko visoke i dugotrajne inflacije, koja je praktično neprekidno trajala dvadeset godina, od 1980. do 2001.

Ekonometrijska analiza uzroka, dinamike i zaustavljanja različitih epizoda visokih inflacija i dve umerene inflacije posle 2000-te, predstavljaju najveći deo istraživanja, izloženog u toj knjizi.

To uključuje i povezane teme kao što je uloga deviznog kursa i njegovog prelivanja na inflaciju, ali i modeliranje reformskog odgovora na inflaciju – ciljanje inflacije.

„Kriza javnih finansija, a zatim i nedovoljan privredni rast, novi su makroekonomski problemi Srbije koja je sa zakašnjenjem, od 2001. počela temeljno da transformiše svoju privredu i sa 2023. uglavnom sprovela osnovne privredne reforme“, naveo je Petrović.

Stvarnim reformama Srbija pristupa 2001, dvadeset godina nakon izbijanja prve velike makroekonomske krize i deset godina nakon što su to uradile zemlje CIE.

Početkom 2020-ih, osnovni problem privrede Srbije je, prema analizi Petrovića, nedovoljan privredni rast koji se ogleda u zaostajanju za uporedivim zemljama CIE.

„Srbija je po dohotku po stanovniku, preračunato u evre, prema paritetu kupovne snage od 2017. do 2022. bila na 55 odsto proseka zemalja CIE, dok su te zemlje približno bile na istom odstojanju (63 odsto) od najrazvijenijih zemalja EU“, istakao je Petrović.

Istovremeno, u tom periodu privredni rast Srbije (3,3 odsto godišnje) jednak je prosečnom rastu zemalja CIE (3,2 odsto), koji je dvostruko veći od onog u najrazvijenijim zemljama EU (1,6 odsto).

„Zemlje CIE, koje su tek nešto iznad polovine dohotka po stanovniku najrazvijenijih zemalja EU znatno brže rastu od njih, brzo ih sustižući. S druge strane Srbija, koja je na polovini dohotka po stanovniku zemalja CIE, raste istim tempom kao i one, ali ne smanjuje zaostatak za njima. Taj trend u Srbiji duže traje, pa je njen dohodak po stanovniku sa 58 odsto dohotka u zemljama CIE u 2005. pao na 56 odsto u 2022. godini“, naveo je Petrović.

Manje razvijena zemlja, kako je navedeno u knjizi, ima potencijal da raste brže od razvijene, što se, stvarno i dešava sa zemljama CIE, ali ne i sa Srbijom.

Petrović je istakao da bi, primenjujući ovu teoriju rasta, Srbija trebalo da raste oko pet odsto godišnje, odnosno za 1,6 procentnih poena više nego sada.

Uzroci slabijeg privrednog rasta su, kako je pokazala analiza, veoma slabe institucije, nedovoljne investicije domaćeg privatnog sektora i to posebno u tehnološki napredne grane prerađivačke industrije, kao i nedovoljan nivo obrazovanja.