Od „posla decenije“ samo pusti snovi

Ovako jedan pešterski stočar komentariše posetu ministra Branislava Nedimovića Turskoj. Kada je, u oktobru prošle godine, prilikom posete turskog predsednika Redžepa Tajipa Erdogana Srbiji dogovoren izvoz 5.000 tona goveđeg mesa, to je u ovom delu zemlje okarakterisano kao „posao decenije“. Posebno su se tome obradovali farmeri sa Pešterske visoravni. Očekivali su da prve isporuke u Tursku krenu početkom godine jer bi to oživelo farme i klanice na Pešteri, Goliji i Kopaoniku, a stočarstvo bi ponovo bilo okosnica poljoprivrednog razvoja tog kraja.

Početkom marta stigla je vest da je prvih 20 tona govedine, iz klanice Zlatibor u Čajetini, isporučeno turskom tržištu. Da li je u tom kontingentu bilo i junetine sa Pešterske visoravni, to u ovom kraju, niko pouzdano ne može da tvrdi. Sve se zasniva na pretpostavkama. Činjenica je, međutim, da jedina klanica koja ispunjava stroge standarde izvoza na tursko tržište pripada privatnoj Mesnoj industriji „Turković“ u Sjenici, odakle i otpremljena izvesna količina mesa. U međuvremenu je došlo do zastoja u isporuci i dalja sudbina ovog posla se ne zna. Nezvanično, u sjeničkoj Mesnoj industriji borave predstavnici Uprave za veterinu Turske, koji su jedino ovlašćeni da vrše neposrednu i direktnu kontrolu klaničnih objekata.

Ugovaranje isporuke mesa, očigledno, nije podrazumevalo kontakte sa stočarima, koji su za početak realizacije ugovora imali dovoljno stoke. Posle ove neizvesnosti oni su u dilemi da li da otvaraju, ili da zatvaraju farme. Stočari sa ovog područja zameraju državi što forsira „domaćine i klaničare iz Vojvodine“, iako ovde postoje najbolji preduslovi, zbog načina ishrane i nezagađene životne sredine, za proizvodnju mesa i mleka. Procenjuje se da na području Novog Pazara, Tutina i Sjenice ima oko 30.000 grla krupne stoke, a realizacija bescarinskog izvoza otvorila bi prostor za povećanje broja goveda i podstakla investitore da ulažu u povećanje stočnog fonda. Za sada, jedini „rezultat“ najavljenog izvoza junećeg mesa svodi se na rast cena sirovog mesa i goveda žive mere za 50 do 60 evrocenti po kilogramu, odnosno sa 1,9 na 2,4 evra.

Strogi izvozni kriterijumi

Prema usaglašenim i jasno definisanim procedurama, uslov za izvoz na tursko tržište je da je meso proizvedeno u klanicama koje imaju halal sertifikate i ispunjavaju evropske standarde (ISO220). Četiri, od ukupno osam klanica u Srbiji koje proizvode meso po islamskim principima, odnosno poseduju halal sertifikat, nalazi se u sandžačkim opštinama. U ovom kraju ima oko 20.000 hektara pašnjaka, najviše ih je na Pešterskoj visoravni. Osim toga, u Sjenici radi Regionalni centar za razvoj poljoprivrede sa laboratorijom za kontrolu mesa, koja ispunjava standard ISO17025.