Otkrijte dragulje kulturne i duhovne vrednosti Zlatibora, crkve brvnare i manastire

Kada se sve to upotpuni vožnjom najdužom gondolom na svetu, obiđu Stopića pećina, vodopad u Gostilju i muzeji u Sirogojnu dožvljaj će biti potpun. Ali Zlatibor nisu samo turistima poznata mesta i atrakcije, Kraljev trg, već je to veliki geografski prostor koji uvek mami posetioce da ga upoznaju i saznaju po nešto novo o njegovim prirodnim lepotama i kulturnom nasleđu.

Jedinsveni Muzej pod otvorenim nebom „Staro selo Sirogojno“ zajedno sa crkvom Svetog Petra i Pavla svedoči o načinu življenja s kraja XIX i početka XX veka i tokom godine ga poseti veliki broj gostiju. Manje poznate su zlatiborske crkve brvnare, vekovni svedoci naše prošlosti po trajanju, lepoti i otpornosti zubu vremena.

U selu Jablanici, među stoletnim borovima skriva se dragulj od velike kulturne i duhovne vrednosti crkva brvnara sagrađena 1838. godine i posvećena je Pokrovu Presvete Bogorodice.

Pored crkve je elegantni drveni zvonik, dok njenu okolinu krase kućice od brvana – sobrašice. Ove, kako ih još nazivaju, rodovske trpeze u crkvenoj porti koristile su se samo povremeno: za obedovanje posle liturgije i pričešća, slava i drugih crkvenih saborovanja. U porti crkve se svake godine organizuje doček Pravoslavne nove godine.

Selo Dobroselica, poznato po mirisnim proplancima, prevojima i visovima, retkim biljkama i pećinom „Prerast“ imalo je crkvu podignutu davne 1821. godine posvećenu Svetom proroku Iliji. To je jedan od najlepših drvenih hramova ovog kraja, sa dugom istorijom i vrednim ikonama sagrađenim između tri ogromna crna bora stara nekoliko vekova.

U živopisnom zlatiborskom selu Semegnjevu, na 1.200 metara nadmorske visine, uzdiže se arhitektonski i duhovni biser – Crkva Rođenja Svetog Jovana Krstitelja izgrađena davne 1927. godine.

Crkve iz XVIII, XIX i sa početka XX veka, zidane u ustaničkim vremenima, zalaganjem velikog vladike Nikolaja i drugih značajnih istorijskih ličnosti vredne su obilaska, što zbog izuzetne arhitekture, kamene plastike, ikonopisa i crkvenog mobilijara, što zbog lokacija na kojima se nalaze. Među njima su crkve u Gornjoj Šljivovici, LJubišu, a u poslednje vreme obnovljeni su i sagrađeni novi hramovi u Mačkatu, Čajetini, Tripkovi, Šljivovici, Krivoj Reci, Alinom Potoku, Draglici kao i na samom Zlatiboru.

Vredni svakog kolometra i minuta vožnje su i manastiri podignuti uz sam kanjon reke Uvac, na obroncima Zlatibora: Uvac i Dubrava, svojevrsni muzeji srednjeg veka i njene istorije.

Manastir Uvac nalazi se u selu Stublo, na granici opština Čajetina i Priboj. Na velikom arheološkom lokalitetu 1994. godine otkrivene su i otkopane zidine dimenzija 17 x 12 metara. Ceo manastirski kompleks Uvac svedočanstvo je o davnašnjem postojanju jednog velikog duhovnog centra u ovom kraju. Još uvek se ne zna ko je ktitor manastira, koliko je puta rušen i obnavljan. Na stranicama jedne crkvene knjige iz 1622. godine saznajemo da je Hram posvećen Rođenju Presvete Bogorodice.

Prvobitna crkva je bila manjih dimenzija, koju je manastirsko bratstvo u 16. a zatim i u 17. veku  proširilo dodajući pripratu, bočne pevnice i širu oltarsku apsidu. O ovim obnovama svedoče novčići sa tačnim godinama kovanja koji su pronađeni tokom poslednje obnove manastira. Sačuvano je veliko bogatstvo plastike, rozete, krstionice, čiraci, delovi mermernog crkvenog mobilijara i predmeta od gvožđa i keramike. Živopis je, nažalost, potpuno uništen, izuzev delimičnih fragmenata fresaka Svetog Arhangela Mihaila i Svetog Simeona.

Na Malu Gospojinu 1995. manastir Uvac je ponovo oživeo posle gotovo tri veka. Sagrađeni su i osveštani crkva i konak, a ceo kompleks je stavljen pod zaštitu države.

Manastir Dubrava se nalazi se na jednom od meandara reke Uvac, na uzvišenju koje je sa tri strane okruženo kanjonom reke. Sa njega se pruža predivan pogled na netaknutu prirodu i rečni tok. O istorijatu manastira ne postoje pouzdani pisani podaci, sa sigurnošću se samo može reći da je izgrađen u srednjem veku.

Za otkrivanje ovog srednjovekovnog hrama najzaslužniji je jeromonah Danilo, koji je tokom službovanja u manastiru Uvac više od dve godine proveo lutajući po zlatiborskim padinama u potrazi za ruševinama svetinje koja mu se nekoliko godina pre dolaska u Uvac počela ukazivati tokom molitvi.

U proleće 2001. pronašao je prve tragove hrama i pune tri godine boravio u obližnjoj pastirkoj kolibi ili pešačio iz Uvca (gde je i dalje službovao) kako bi radio na otkrivanju manastira. U pomoć su mu pritekli meštani i Zavod za zaštitu spomenika kulture iz Kraljeva. Otpočelo je otkopavanje ruševina i tom prilikom su pronađene dva metra visoke ruševine manastirske crkve, a pedesetak metara dalje i ostaci manastirskog konaka.

Pronađeni ostaci su od sige, materijala koji se koristio za izgradnju srednjovekovnih manastira, pa se zbog toga sa sigurnošću može tvrditi da je i ovo bila srednjovekovna svetinja.

Tokom iskopavanja ruševina, na mestu gde se u pravoslavnim svetkovinama nalazio oltar, na dubini od 80 cm, meštanin Mitar Đurović, je pronašao skrivnicu sa više od 260 dobro očuvanih mletačkih zlatnika iz 17. i 18. veka. Počinje obnova prvobitne stare bogomolje posvećene Svetom velikomučeniku Pantelejmonu (mala manastirska crkva), a kasnije i izgradnja veće crkve posvećene Svetom Vasiliju Ostroškom. Kasnije su izgrađeni i manastirski konaci za smeštaj sestrinstva (danas je to ženski manastir), gostoprimnica, ekonomski objekti i druge građevine.

Za sve potrebne informacije o hramovima zainteresovani se mogu javiti u Info-centar Turističke organizacije Zlatibor.