Foto: Dejana Majstorović Do prošle godine prema državnom planu trebalo je da pod zaštitom države bude 12 odsto teritorije, međutim u Srbiji je trenutno tek 7,6 odsto zaštićenih prirodnih područja, što našu zemlju stavlja na 33. mesto među 35 evropskih država, pokazuje istraživanje Ekološkog centra Stanište iz Vršca.
Samo dve države u Evropi imaju manje zaštićenih prirodnih područja od naše iako je Prostornim planom države za period od 2010. do 2020. godine i Nacionalnim programom zaštite životne sredine predviđeno da do 2012. pod zaštitom bude 10 odsto državne teritorije, a do prošle godine 12 odsto.
„Zaštićena površina je od sredine 2000-ih stagnirala duže od decenije na šest odsto, čak se povremeno i smanjivala, da bi se tek poslednjih godina povećala na oko 7,6 odsto“, ističu u ovom Ekološkom centru.
Postoji, kako se navodi u istraživanju, praksa dugogodišnjeg izbegavanja proglašenja zaštite, a trenutno oko 50 područja čeka na proglašenje, što nove zaštite, što revizije postojeće, na svim nivoima vlasti, neka duže od decenije.
„Čest razlog je što donosioci odluka ne vide zaštitu prirode kao novu razvojnu priliku, već kao kočnicu razvoja i ograničenje koje ugrožava ostvarenje ciljeva nekih interesnih grupa. Iz istog razloga postoje zahtevi za smanjenje zaštićene površine, čak za ukidanje zaštite. Drugi razlog za izbegavanje proglašenja je što vlasti jednostavno ne žele da plaćaju zaštitu“, napominju u EC Stanište.
U Srbiji 74 opštine i grada proglasilo je ukupno 198 kategorisanih zaštićenih područja prirode, a izveštaje o ostvarivanju programa upravljanja tim područjima ima svega 16 opština. Tek četvrtina opština u proseku finansira zaštićena područja na svojoj teritoriji, a 21 lokalna samouprava nije imala izveštaj ni za jedno od zaštićenih područja koje je sama proglasila.
Osim toga, navodi se u ovom istraživanju koje je obuhvatilo podatke od 2017. do 2019, pokazalo se i da nadležni u devet opština i gradova nisu znali uopšte i da imaju zaštićeno područje prirode na svojoj teritoriji.
Kada se radi o finansiranju, u 2019. lokalne samouprave su izdvojile 235 miliona dinara za zaštitu prirode, ali u EK Stanište kažu da je taj iznos upitan jer su tu uračunati i iznosi potrošeni iz nekih lokalnih budžeta za aktivnosti za koje se, zbog netransparentnosti, ne može pouzdano utvrditi da li se zaista radi o merama zaštite prirode. Kao primer tome navodi se da je iz Fonda za zaštitu životne sredine Jagodine u 2019. potrošeno 52 miliona dinara za „održavanje zelenih površina na zaštićenim prirodnim dobrima“.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
