Radom termoelektrana u Kostolcu nastaje oko 2,7 miliona tona pepela godišnje, a mogućnosti upotrebe ovog materijala, istraživao je regionalni medij Reč naroda.
O mogućnosti upotrebe pepela kao sirovine u različitim industrijama započelo je da se u svetu raspravlja sredinom dvadesetog veka. Od 1950. pominje se upotreba pepela u Engleskoj, a već krajem dvadesetog veka u najrazvijenijim zemljama pepeo se koristi u građevinarstvu, putogradnji, cementnoj industriji u SAD, Nemačkoj, Italiji i drugim razvijenim zemljama.
Slična istraživanja intenzivirana su i u Srbiji krajem prošlog i početkom ovog veka. Korišćenje pepela kao osnovne sirovinske komponente moguće je kod svih elektrofilterskih i ložišnih pepela pod uslovom da pripadaju klasi takozvanih kiselih pepela i da imaju pucolanska svojstva za proizvodnju građevinskih materijala i materijala za hidro i niskogradnju. Treba naglasiti da je svaka tona utrošenog elektrofilterskog pepela dobrobit za našu životnu sredinu.
PEPEO KAO GRAĐEVINSKI MATERIJAL
Leteći i ložišni pepeli dobijeni sagorevanjem sprašenih ugljeva u kotlovima termoelektrana koriste se u industriji građevinskih materijala na više načina i to kao osnovna sirovina za proizvodnju lakih sinter-agregata, za proizvodnju građevinskih veziva, kao sirovinska komponenta za proizvodnju sinterovane opeke na bazi opekarske gline i letećih pepela, kao komponenta za proizvodnju autoklaviranih ćelijastih gas-betona i kao sirovinska komponenta za proizvodnju hidrotermalno očvrsnutih pepelo-betona.
Pri ovome se napominje da se pepeli iz termoelektrana (leteći i ložišni) mogu upotrebiti za proizvodnju navedenih veziva, opeka i betona samo pod uslovom da su određenog hemijskog i mineralnog sastava, odnosno da se radi o pepelima sa izraženim pucolanskim svojstvima (pepeli „kiselog“ karaktera). Prateći savremene trendove i potrebe upotrebe pepela EPS-ogranak Termoelektrane i kopovi Kostolac gradi silose za deponovanje elektrofilterskog pepela kapaciteta 3.000 tona. Trenutno se ovaj elektrofilterski pepeo transportuje do najbliže cementare u Paraćinu i proizvodi cement.
MATERIJAL ZA HIDRO I NISKOGRADNJU
Pepeli iz termoelektrana, bez obzira da li se radi o letećim ili ložišnim pepelima, odnosno o mlevenim ložišnim zgurama, svi dobijeni kao produkti sagorevanja u ložištima termoelektrana, mogu se upotrebiti na dva osnovna načina, odnosno kao materijali koji se upotrebljavaju za izvođenje radova u hidrogradnji i niskogradnji.
Opravdanost primene pepela iz termoelektrana u hidrogradnji gde su oni korišćeni kao sirovinska komponenta za izradu betona ogromnih masa dokumentuje se sledećim činjenicama: manjim zagrevanjem betonskih masa, a što je posledica manjih toplota hidratacije cemenata sa dodatkom pepela iz termoelektrana ili povećanom kompaktnošću betona, što je posledica ekstremno finog granulometrijskog sastava upotrebljenih pepela koji se u betonima ponašaju delom kao inertan agregat, a delom kao vezivna komponenta koja stupa u reakciju sa produktima hidratacije osnovnih minerala klinkera povećavajući ukupni bilans veziva u betonu.
Ovakve betonske mase imaju čitav niz pozitivnih svojstava, a pre svega: povećana otpornost na dejstvo agresivnih voda koja je posledica pucolanske reakcije do koje dolazi zbog procesa vezivanja u vodi rastvornog kreča-produkta hidratacije osnovnih minerala klinkera sa kiselim oksidima iz pucolana, stvaranjem u vodi nerastvornih kalcijumovih silikata, pozitivnim ekonomskim efektom koji ima svoj uzrok u zameni 20 – 30 i više procenata cementa pepelom iz termoelektrana, reakciju sa produktima hidratacije osnovnih minerala klinkera povećavajući ukupni bilans veziva u betonu, povećanom otpornošću na dejstvo agresivnih voda koja je posledica pucolanske reakcije do koje dolazi zbog procesa vezivanja u vodi rastvornog kreča-produkta hidratacije osnovnih minerala klinkera sa kiselim oksidima iz pucolana, stvaranjem u vodi nerastvornih kalcijumovih silikata.
*Autorka je profesorka Visoke tehničke škola strukovnih studija Požarevac
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
