Foto: Kristina Bondžulić/DanasMinistar bez portfelja Novica Tončev, čiji je kabinet zadužen za razvoj nedovoljno razvijenih opština, najavio je da će razgovarati sa premijerkom Anom Brnabić kako bi se krajnje nedovoljan iznos u predlogu budžeta Srbije za sledeću godinu od 365 miliona dinara, namenjen za projekte 44 izrazito nerazvijene opštine, među kojima je i 19 devastiranih, značajnije uvećao.
“Prema dosadašnjem iskustvu i zahvaljujući činjenici da dolazim sa područja nerazvijene opštine, a i kako sam svakodnevno na terenu i znam potrebe i izazove sa kojima se susreću lokalne samouprave, predlog budžeta našeg kabineta za 2023. godinu bio je ukupno 910 dinara, odnosno 660 miliona dinara za infrastrukturne projekte, kao i 250 miliona dinara za kupovinu mašina i oprema, konkretno auto cisterni, za koje su opštine iskazale potrebu, budući da najveći broj njih ima problema sa vodosnabdevanjem. Reč je o opštinama koje su veoma razuđene i brdsko – planinske. Sa tim sredstvima ove opštine bi mogle da reše bar jedan svoj problem“, rekao je Tončev za Danas.
Tončev je kazao da se „kao i uvek do sada, nada i očekuje podršku predsednice Vlade i svih ministara za predlog o povećanju ovih sredstava, jer je izuzetno važno da se pomogne ovakvim opštinama”.
On im predlože, takođe, da se, za početak, u manja nerazvijena mesta dislocira veći procenat investicija, kao i stanova koji se grade za pripadnike policije, vojske i službe bezbednosti. To bi doprinelo oživljavanju i sprečavanju odlaska ljudi, naročito mladih, iz ovih sredina.
“Svi smo svesni izazovne situacije u kojoj se čitav svet nalazi, posebno naša zemlja, i siguran sam da će budžet Republike Srbije biti usmeren na rešavanje najvažnijih pitanja. Samo formiranje mog Kabineta je jasan pokazatelj da je jedan od glavnih prioriteta naše države podrška i pomoć nedovoljno razvijenim opštinama na putu razvoja. Jedini način da se ljudi zadrže u ovim sredinama jeste da im se omoguće bolji uslovi za život i rad, od izgradnje stanova, obezbeđivanje novih radnih mesta, obrazovnih, zdravstvenih i institucija za rešavanje administrativnih i pravnih poslova do kulturnih i sportskih sadržaja”, rekao je Tončev.
Prema Urebi Vlade Srbije, u devastirane lokalne samouprave spadaju one u kojima zaposleni primaju ispod 50 odsto prosečnih zarada u Srbiji, a u izuzetno nerazvijene opštine one u kojima je zarada ispod 60 odsto proseka.
Od ukupno 197 gradova i opština u Srbiji, više od petine su izrazito nerazvijene, a među njima nešto manje od deset odsto čine one koje se ubrajaju u devastirana područja.
Čak 30 od 44 izrazito nerazvijenih opštine su bliže jugu nego severu, odnosno Nišu nego Beogradu. Tek svaka deseta lokalna samouprava ima stepen razvijenosti iznad republičkog proseka, a veći deo njih je na severu zemlje.
“Sit gladome ne veruje. Kako drugačije oblasniti da se za jedan stadion u Beogradu planira 900 miliona evra, a za sve projekte nerazvijenih opština manje od 400 miliona dinara. Ovde već dugo postoji alanfordovski pristup rešavanju problema siromaštva. Ravnomernog regionalnog razvoja i sprečavanja pražnjenja pojednih delova Srbije vlasti se sete samo pred izbore, izuzev u par izuzetaka. Sada, koliko vidimo, postoji samo državna akcija kupovine kuća u nerazvijenim područijima za mlade bračne parove, ali nju ne prati izgradnja infrastrukture, ili davanje povoljnih kredita i podsticaja za mali biznis, koji bi tim ljudima omogućio egzisteciju”, rekao je za Danas Danijel Dašić, direktor Nacionalne koalicije za decentralizaciju.
Dašić je kazao da Srbija sada ne samo da ne ulaže sistemski u ravnomerni regionalni razvoj i sprečavanje pražnjenja siromašnih delova zemlje od stanovništva, već nema ni važeće strategije i akcione planove koje regulišu tu materiju.
Zbog nedostatka ovih državnih dokumenata, kaže on, ni Evropska unija ne može da ulaže u rešavanje tih problema, pošto su oni preduslov za investicije ili donacije.
On je podsetio na neke od istraživanja NKD, koja su ukazala na jasnu nebrigu države za siromašne i sve praznije regije, a čiji bi rezultati, uveren je, “i danas bili relevantni”.
Prema jednom od njih, rađenom za period od od 2000. do 2016. godine, devastiranim sredinama pripalo je samo 0,43 odsto stranih investicija, a razvijenom Beogradu i Novom Sadu skoro tri četvrtine.
U tom periodu je, inače, u Srbiju ušlo najmanje 23,7 milijardi evra kroz privatizaciju, dokapitalizaciju, braunfild i grinfild poslove ili na druge načine, navela je NKD.
Istraživanja ove organizacije pokazala su, takođe, da je Srbija je od 2014. do 2016. godine skoro polovinu državnih subvencija za podsticaj investicija i zapošljavanja, prioritetno namenjenih manje razvijenim lokalnim samoupravama, dodelila kompanijama u Beogradu i Novom Sadu.
Posledice ovakve ekonomske politike, koja inače postoji i pre i nakon istraživanih perioda, jesu sve veće siromaštvo siromašnih, sve dublji jaz između njih i razvijenijih delova, kao i sve prazniji delovi Srbije, uglavnom na njenom jugu.
Preseljenje kabineta za razvoj nedovoljno razvijenih opština u Niš i dalje na dugom štapu
“Od te ideje nikada nisam odustao i iskreno se nadam da će gradske vlasti u Nišu naći rešenje. Naj način ćemo biti dostupniji i efikasniji za nerazvijene opštine, koje se u najvećem broju nalaze na jugu Srbije”, kazao je Tončev, odgovarajući na naše pitanje dokle je stigla inicijativa da se njegov kabinet preseli iz Beograda u Niš, što je “jedan od načina da se radi na suštinskoj decentralizaciji zemlje”.
Tončev je ovakvu inicijativu podneo u avgustu 2021. godine, ali se sa njom zastalo jer je Grad Niš njegovom kabinetu ponudio neadekvatan prostor.
On je za Danas u to vreme rekao da je u dopisu gradonačelnici Dragani Sotirovski predložio da njegovom kabinetu odobri na korišćenje prostor u Gradskoj kući, u kojoj su, inače, njen i kabineti članova Gradskog veća, na šta je stigla pozitivna reakcija.
Međutim, nešto kasnije, stigao mu dopis gradonačelnicinog kabineta u kojem se ovom ministarstvu nudi prostor u Tržnom centru “Kalča”, inače prilično zapuštenom.
Koje su opštine izuzetno nerazvijene?
Prema Urebi Vlade Srbije, devastirane opštine su Babušnica, Bela Palanka, Bojnik, Bosilegrad, Bujanovac, Vladičin Han, Golubac, Žitorađa, Kuršumlija, Lebane, Mali Zvornik, Medveđa, Merošina, Preševo, Prijepolje, Svrljig, Surdulica, Trgovište i Tutin.
Osim njih, u grupu izuitezno nerazvijenih opština spadaju i Aleksinac, Blace, Brus, Varvarin, Vlasotince, Gadžin Han, Dimitrovgrad, Doljevac, Žabari, Žagubica, Knjaževac, Krupanj, Kučevo, Ljig, Malo Crniće, Mionica, Nova Varoš, Opovo, Petrovac na Mlavi, Priboj, Ražanj, Raška, Rekovac, Sjenica i Crna Trava.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
