Dalibor Đukić: Granice države nisu i granice Crkve

„Iako se uvek načelno uzima u obzir odnos državnih vlasti prema postojanju autokefalne Crkve na teritoriji određene države, volja države nije ključan uslov da bi određena pravoslavna struktura stekla status atokefalne crkve“, izjavio je Đukić za agenciju Beta, povodom spora Srpske pravoslavne crkve (SPC) i vlasti u Crnoj Gori.

Prema njegovim rečima, takvo je ustrojstvo crkve „od najranijih vremena“.

On je podsetio da je u rimskoj državi postojalo više autokefalnih crkava, dok je savremeni primer najmlađa autokefalna pravoslavna crkva – Crkva Češke i Slovačke, pod čijom se jurisdikcijom nalaze teritorije dve nezavisne države.

„Državnost nije jedini ni najvažniji uslov za autokefalnost“, istakao je Đukić.

On je negirao tvrdnje da je postojanje prekograničnih eparhija suprotno osnovnim principima pravoslavne organizacije, jer „činjenice govore sasvim suprotno“.

„Kada je reč o SPC, Eparhija sremska i Eparhija zahumsko-hercegovačka imaju po dve crkvene opštine u Hrvatskoj koje su upisane u Evidenciju organizacionih oblika SPC u Hrvatskoj“, naveo je Đukić.

On je podsetio da se pod jurisdikcijom Vaseljenske patrijašije, sa sedištem u Istanbulu, nalazi „više od polovine Grčke“. „Rumunska pravoslavna crkva osnovala je Besarabijsku mitropoliju koja pokriva teritoriju Moldavije, pod jurisdicijom Ruske pravoslavne crkve nalaze se teritorije nekoliko nezavisnih držva“, kazao je Đukić, dodajući da postoje i drugi primeri.

Kako je rekao, „moglo bi se tvrditi da je u savremenom pravoslavlju apsolutno poklapanje granica države i autokefalnih crkava pre izuzetak, nego pravilo“.

On je rekao i da bi Predlog zakona o slobodi veroispovesti i pravnom položaju verskih zajednica, ako bude usvojen u neizmenjenom obliku, omogućio Crnoj Gori da se upiše kao nosilac prava svojine nad svim verskim objektima u toj zemlji koji su izgrađeni ili su se nalazili u državnoj svojini do 1. decembra 1918.

„Često se u medijima navodi da bi na taj način bila ispravljena istorijska nepravda, jer je navodno državna imovina Kraljevine Crne Gore dodeljena Srpskoj crkvi. Koliko je to netačno vidi se iz današnjih vlasničkih listova“, naveo je Đukić.

On je rekao da je „imovina Pravoslavne crkve bila i danas je u vlasništvu ckrvenih ustanova iz Crne Gore“ i da su „isti narod, monasi, sveštenici i episkopi koristili pravoslavne bogomolje i pre i nakon 1. decembra 1918“.

On tvrdi da se „iz listova nepokretnosti, koje izdaje Uprava za nepokretnosti Crne Gore, jasno vidi da su kao nosioci prava svojine nad hramovima, manastirima i drugim crkvenim nepokretnostima upisane konkretne crkve, manastiri ili nadležna mitropolija“.

„Postoje slučajevi da je kao nosilac prava upisana određena crkva, ali je u rublici identifikacioni broj upisan matični broj Mitropolije crnogorsko-primorske. Takođe nije redak slučaj da u listu nepokretnosti stoji formulacija ‘dobro crkve sv…’ ili ‘dobro manastira'“, rekao je Đukić.

On je naveo da je slična situacija i u Srbiji, „gde su kao imaoci prava upisani manastiri, crkvene opštine, a ređe samo eparhije ili SPC“.

„Unutrašnje ustrojstvo crkava i verskih zajednica spada u domen njihove autonomne regulative i jedino su one nadležne da određuju koji su to entiteti kojima priznaju pravni subjektivitet i koji mogu biti imaoci prava svojine nad imovinom koju si sticale kroz istoriju“, rekao je Đukić.