Gašenje srpskih institucija: Koliko je službi zatvorila KP?

Početak 2025, beleži trend iz prethodne 2024, – uklanjanjem preostalog prisustva srpske države na Kosovu, odnosno zaposedanjem objekata u kojima su funkcionisale srpske institucije. Ovog puta, Nova 2025, započela je gašenjem institucija na Severu, a danas su se ove akcije ponovo prenele na jug.

Najmanje je 59 entiteta srpskih institucija i službi zatvoreno. Ovaj popis ne uključuje gašenje institucija Republike Srbije na teritoriji Kosova tokom ranijih godina, iza kojih je Beograd tada javno stao, poput integracije MUP-a Srbije na Kosovu u Kosovsku policiju, pravosuđa, civilne zaštite, Telekoma, EPS-a…

Prethodno je Vlada Srbije 2013, raspustila skupštine opština na Kosovu uprkos odlukama Ustavnog suda. Nakon njihovog raspuštanja, formirani su privremeni organi, iako nikad od tada, više nisu organizovani srpski lokalni izbori na Kosovu, uprkos jasnom zakonskom propisu. Višegodišnja praksa ukazivala je na to da su isti ljudi obavljali istovremeno višestruke funkcije u srpskoj i kosovskoj opštini.

Ustavni sud Srbije je 2014. godine proglasio neustavnom odluku o raspuštanju opština i formiranju privremenih organa. Ministar Branko Ružić je u februaru 2018. godine izjavio da Srbija svoj uticaj na Kosovu ostvaruje kroz 29 privremenih organa, koji pomažu očuvanje ustavno-pravnog poretka i životnu sigurnost Srba na Kosovu.

Zabeležili smo koje su sve srpske institucije do sada zatvorene.

Jutrošnja akcija: Zatvoreno 19 službi

Posle talasa zatvaranja srpskih institucija na Severu, ovog jutra prešlo se ponovo južno od Ibra. Zatvoreno je 10 preostalih privremenih opštinskih organa i Pošta Srbije u opštinama južno od Ibra.

Danas su zatvorene srpske opštine u Lipljanu, Obiliću, Prištini, Kosovu Polju, Vučitrnu, Novom Brdu, Kamenici, Vitini, Orahovcu, Srbici. Više ovih opština funkcionisalo je izmešteno i to Priština u Gračanici, Kosovo Polje u Ugljaru, Vučitrn u Prilužju, Srbica u selu Banje, ali u Severnoj Mitrovici (prethodno zatvorena).

Zatvorene su i Pošte Srbije u Gračanici, selu Banje, Prilužju, Lepini, Ugljaru, Donjoj Gušterici i Orahovcu.

Zatvoren je Centar za socijalni rad u Gračanici i Prilužju.

Sinhrona akcija Kosovske policije i ostalih službi započela je jutros pre 8 časova, odnosno, početka radnog vremena.

„Možemo potvrditi da je danas u ranim jutarnjim časovima Kosovska policija, u saradnji i koordinaciji sa nadležnim institucijama, počela da sprovodi policijsku akciju koja obuhvata više regiona Kosova, kao što su DRP Priština, DRP Gnjilane, DRP Đakovica i DRP Južna Mitrovica“, naveli su u Kosovskoj policiji.

„Završava se era paralelnih opština i kriminalnih institucija Srbije na teritoriji Republike Kosovo“, poručio je jutros Svečlja.

Prethodnu 2024. započeo je sa obećanjem da će od simbola Srbije na Kosovu ostati samo „ambasada Srbije“.

Osnovno tužilaštvo u Prištini je u međuvremenu saopštilo da nisu ovlastili Kosovsku policiju da vrši provere i racije na lokacijama na kojima je danas policija delovala. Ovo je inače u skladu sa nezvaničnim informacijama iz nekih ranijih akcija o tome da Kosovska policija ni tada navodno nije imala obezbeđene sudske naloge na vreme.

Šta je sve zatvoreno do sada?

Na drugi dan Božića nove godine plombirane su prostorije Poreske uprave u Severnoj Mitrovici, potom i filijala Dunav osiguranja u istom mestu.

Sa zatvaranjem srpskih institucija na Kosovu se započelo još 2022, preuzimanjem opštinskog objekta, što je prošlo ispod radara javnosti. Tokom 2023, 26.maja, preuzete su tri opštine na Severu, a potom naredne 2024, usledio je talas zatvaranja preostalih institucija Srbije na Severu.

Krajem decembra zatvorena je Direkcija za urbanizam, ali i Direkcije za gradsko građevinsko zemljište i puteve, kao i Direkcije za stambeni i poslovni prostor u Severnoj Mitrovici.

Sredinom oktobra, zatvoren je privremeni organ opštine Srbica koji je funkcionisao na Severu, dok je vd direktora Kancelarije za KiM saopštio da je radnicima Centra za socijalni rad dat rok za iseljenje iz objekta, takođe u ovom mesecu.

U septembru je zatvorena Uprava za trezor u Leposaviću.

Krajem avgusta zatvoreno je ukupno 8 objekata. Zatvorena je zgrada Privremenog opštinskog organa Kosovske Mitrovice (godinu dana nakon što su oduzete i zgrade ovih organa u preostale tri opštine na Severu). Istovremeno, zatvorene su i prostorije u kojima se verovalo da su opštinske službe izmešteno funkcionisale od njihovog zatvaranja. Zatvorene su takođe opštinske službe, kao i Kancelarija za KiM, Fond PIO, javno komunalno preduzeće. Kosovska policija ušla je tada i u kotlarnicu KBC u Kosovskoj Mitrovici.

Početkom avgusta, zatvorene su Pošte Srbije, ukupno 9 ekspozitura, sve na Severu.

U julu su zatvorene benzinske pumpe, prethodno i preostale finansijske institucije RS.

U januaru i februaru 2024, zatvoreno je ukupno 7 privremenih organa i to južno od Ibra: Klina, Istok, Peć, Suva Reka, Prizren, Orahovac i Dragaš. Većina ovih organa funkcionisala je izmešteno – Klina u Vidanju, Istok u Osojanu, Peć u Goraždevcu, Suva Reka, Prizren, Orahovac i Dragaš u potonjem.

Ukidanje dinara, preregistracija srpskih na kosovske tablice

Ukinut je promet dinara (u februaru), prethodno su preregistrovana vozila sa KM na RKS, poništene su srpske vozačke dozvole, a više od godinu dana trajala je zabrana uvoza srpske robe, pre svega maloprodajne, s obzirom na to da je ispod radara prošlo to da se nesmetano uvozila deficitarna roba za kosovsko tržište, poput dela poljoprivredne ili građevinske robe.

Iako okarakterisana kao kršenje CEFTA sporazuma, i ukinuta 7. oktobra 2024, a u zamenu za punopravno članstvo Kosova u ovoj organizaciji, radi se o delimičnom ukidanju u praksi.

Uz napuštanje kosovskih institucija pre tri godine, sa zatvaranjem preostalih srpskih institucija, u kojima su mahom bili zaposleni Srbi, procene su da je na desetine hiljade ljudi na Severu sada ostalo bez svojih fizičkih radnih mesta.

Kosovo 9. februara očekuju izbori, a vladajuće Samoopredeljenje očekuje pola miliona glasova.