Latinka Perović: Demaći se do kraja zalagao za dijalog sa Srbijom

Robijaš u istoriji Balkana, najstariji među robijašima bio je optuživan da je zastupao dogmatsku varijantu marksizma i lenjinizma. Interesantno je da je robijao u istom zatvoru sa Milovanom Đilasom, koji je, s druge strane, bio osuđen zbog zagovaranja liberalnije varijante tog učenja, ocenjuje za Danas istoričarka Latinka Perović značaj i vrednost javnog angažovanja preminulog kosovskog intelektualca Adema Demaćija.

Adem Demaći je bio, navodi Latinka Perović za naš list, čovek te sredine, te faze razvoja naroda na Kosovu. Zanimljivo je, smatra naša sagovornica, da ga je vreme koje je proveo po zatvorima zaštitilo od turbulentnih kretanja i opasnih društvenih procesa. Fehmi Agani, jedan od značajnih zagovornika dijaloga i pomirenja između Srba i Albanaca, tada je ubijen, podseća ona. Skinut je sa voza tokom rata. To je bilo vreme, ističe Perović, konstantnog terora nad kosovskim Albancima.

Moramo, dakle, razmišljati o opštijim pojavama, upućuje sagovornica našeg lista – o razvoju kosovskih Albanaca, njihovom usponu i padu u Jugoslaviji.

Demaći je po izlasku iz zatvora ostao čovek tog vremena, opisuje Perović svoj utisak o delu ovog kosovskog intelektualca, ali, konstatuje, takođe, da je bio čovek koji se do kraja zalagao za dijalog sa Srbima. U prilog toga, prenosi nam priču Sonje Biserko, predsednice Helsinškog odbora za ljudska prava, o susretu sa Demaćijem u Prištini, tokom rata, kada joj je rekao – dođi, sestro, sedi pored mene da pokažemo da možemo zajedno.

Sagovornica našeg lista Latinka Perović se sa Ademom Demaćijem sretala i u Beogradu i u Prištini, kada su, kako kaže, izražavali obostrane želje da će talas nacionalizma i etničkog sukoba biti povučen.

Bio je legenda jednog vremena, ali nije uzor za nove generacije, mišljenja je Latinka Perović, uz zaključak da je reč o ličnosti koja zauzima dosta čisto mesto u vremenu koje ga je odredilo.

Simbol nacionalnog otpora kosovskih Albanaca, prepoznat kao ideološki vođa i jedan od najistaknutijih boraca za slobodu i nezavisnost Kosova, koji je ceo život posvetio tom cilju, provevši čak 28 godina po jugoslovenskim a potom i srpskim zatvorima zbog verbalnog delikta, umro je u 82. godini u Prištini. Zbog smrti nacionalnog heroja i ličnosti koja je određena kao najtemeljniji inspirator smisla borbe za nezavisnost nekadašnje južne srpske pokrajine, na Kosovu je proglašena trodnevna žalost.

Adem Demaći je bio prvi kosovski intelektualac koji je posle rata, 2000. godine, doputovao u Beograd i javnosti se obratio rečima: „Došao sam u Beograd kao čovek, a ne kao Albanac, da razgovaram sa ljudima kako da prevaziđemo sukobe i živimo u miru.“

Komemoracija

Adem Demaći biće danas (subota) sahranjen u Prištini. Povodom njegove smrti održana je i komemorativna sednica Skupštine Kosova kojoj su, pored kosovskih zvaničnika, prisustvovali i zvaničnici Albanije i Makedonije.