Most za novo srpsko-američko savezništvo

Međutim, pragmatične reči velikog američkog predsednika ipak ne treba shvatiti na način koji potpuno isključuje prijateljske odnose. Samo ih treba staviti u realan kontekst. Oni i te kako mogu da budu katalizator i temelj svestranog interesnog povezivanja.

A Srbi i Amerikanci su se, po pravilu, kroz istoriju na taj način međusobno ophodili. Stvari ne treba predimenzionirati i iz svetlih političkih namera i želja na patetičan način nerealno sagledavati, ali činjenica je da su u 19. i većem delu 20. veka SAD za sprski narod bile saveznička zemlja pa i država prema kojoj su postojale vrlo velike simpatije. O tome najlepše svedoči knjiga Mihaila Pupina, Amerikanca srpskog porekla, „Sa pašnjaka do naučenjaka“. S druge strane, u velikoj Americi se sigurno nije toliko znalo i mislilo o maloj Srbiji kao što je kod nas bio slučaj kada se radi o SAD, ali je tamošnja politička elita i javnost ipak nesporno pokazivala naklonost prema Srbima. Dovoljno je da se setimo činjenice da bez blagonaklonog stava  i zalaganja Vašingtona zapadni deo Banata ne bi pripao Srbiji posle Prvog svetskog rata.

Važna karika u srpsko-američkim, ne samo hladno-interesno već i prijateljski utemeljenim saveznički odnosima, bila je između ostalog i Operacija „Vazdušni most“ (Halyard). Radi se o najvećoj akciji spašavanja oborenih savezničkih, a pre svega američkih pilota, iza neprijateljskih linija u Drugom svetskom ratu. Nju su požrtvovano izvele srpske antifašističke snage otpora pod komandom generala Dragoljuba Draže Mihailovića. Tako je zarobljeništva pa neretko i smrti spašeno skoro 500 pripadnika anglo-američkih vazdušnih snaga. To se do danas pamti i poštuje u SAD.

Istorija i geopolitika nisu crno-belog karaktera. U odnosima sa Amerikom krajem prošlog veka imali smo težak period. I danas po nekim važnim pitanjima imamo koliziju interesa. Ipak, ako posmatramo širu sliku umesto da se opsesivno fokusiramo na pojedine njene delove, nedvosmisleno je da smo u prošlosti sa SAD imali mnogo više toga što nas u pozitivnom smislu spaja, kao što i danas preovlađuju potencijali za saradnju a ne osnovi za razmimoilaženja. Da sada ne nabrajam sfere od ekonomije do borbe protiv islamističkog terorizma, gde smo jedni drugima od koristi.

Bez obzira na sve ono što nas tišti, u srpskom nacionalnom interesu je da to shvatimo i da se na promišljen način posvetimo razvoju partnerskih odnosa sa SAD. Verujem da je, u realnim okvirima, i interes te velike zemlje da teži što boljim odnosima sa nama. Operacija „Vazdušni most“ je sjajan podsetnik na kvalitet i opseg naših nekadašnjih odnosa ali– ako se obostrano prepozna i na pravi način uvaži – i šansa da se ubrza kretanje ka novom nivou i kvalitetu međusobne saradnje.