Radenko TopalovićPolitički kompas je model predstavljanja ideologija koje zastupaju političke opciji ili sami pojedinci, kao i politčkog i ekonomskog sistema neke države.
Pre 21 godinu sa radom je krenuo sajt po kojem ovaj model dobio ime. Ipak nije najjasnije ko stoji iza njega, sem što se zna da dolazi iz Velike Britanije, a na dnu stranice stoji da zaštitni znak pripada novozelandskoj kompaniji „Peace New Limits“ čiji je direktor novinar Vejn Britenden. Upravo on, prema Njujork Tajmsu, stoji iza ovog sajta. Ipak postoji i druga priča po kojoj je sajt povezanm sa fondacijom britanske političarke Glenis Kinok.
Dve ose – jedna uspravna Y-osa i druga vodoravna x-osa, i četiri polja – crveno, plavo, zeleno i ljubičasto fomiraju četiri polja različitih boja u koje staju sve postojeće ideologije.
Vodorovna X-osa bazirana je na ekonomskom pitanju, odnosno ideologije su pozicionirane u odnosu na to kako misle da treba voditi privredu. Levo od ose mesto zauzimaju ideologije koje propagiraju da privredu treba da vodi kolektiv, u obliku države ili mreže komuna, dok su desno pozicionirane one ideologije u čijoj je srži želja da privreda bude prepuštena konkuretnim pojedincima i organizacijama.
Kriterijum uspravne Y-ose je pak lična sloboda, odnosno koliko koja ideologija dozvoljava slobode pojedinca.
Ovo omogućava da se ideologije podele u četiri kvadrata – crveni kvadrat u gornjem levom uglu je autoritarna levica, dok je gornji desni ugao plav i označava autoritarno desnicu. Donji uglovi su rezervisani za libertarijanske ideje – desnica je žuta ili ljubičasta, a levica zelena.
U crvenom kvadratu nalazi se autoritarna levica, odnosno markisizam i ideologije nastale iz njega poput staljinizma i lenjinizma, dok ono plavi kvadrat do njega zauzima autoritarna levica, tj. konzervativizam, fašizam, nacizam, etnonacionalizam…
Libertarijanska ili slobodarska levica dobila je zelenu boju, te su tu demokratski socijalizam, libertarijanski socijalizam, anarhizam i socijaldemokratija, a ljubičastvo polje do je libertarijanska desnica. U nju spadaju klaisični liberalizam i libertarijanizam.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
