Srpske vlasti su na bombardovanje reagovale odmazdom: Jelena Đureinović, istoričarka sa Univerziteta u Beču za Danas

Kada su u pitanju ratovi devedesetih, kaže Đureinović, tu najvažnije mesto zauzimaju vojno-policijska operacija Oluja tokom rata u Hrvatskoj i početak NATO bombardovanja, odnosno takozvana bitka na Košarama.

„Dihotomija srpskog naroda kao ili nevine žrtve ili pravednog heroja karakteristična je za sva državna obeležavanja kao i produkciju medijskih i drugih sadržaja koja prati komemoracije. Ta interpretacija negira širi kontekst u kojem su se ovi događaji desili, postojanje žrtava drugih nacionalnosti kao i ulogu srpskih oružanih snaga kao počinilaca zločina i predstavlja osnovu i za dominantno sećanje na NATO bombardovanje SRJ“, ukazuje Đureinović.

Kako kaže, u NATO bombardovanju je poginuo veliki broj ljudi, ono je prouzrokovalo veliku materijalnu štetu i uništilo važne civilne infrastrukture širom zemlje, te dodaje da ne možemo isključiti ekološke posledice bombardovanja.

„Ako govorimo o neposrednim efektima, srpske državne vlasti su na bombardovanje reagovale odmazdom i oružane snage su tokom bombardovanja počinile brojne zločine protiv civila albanske nacionalnosti na Kosovu. Za to vreme je režim na teritoriji današnje Srbije organizovao mitinge i vodio medijsku propagandu o stradanju i herojskoj odbrani srpskog naroda protiv nadmoćnog neprijatelja“, podseća Danasova sagovornica.

Kako dodaje, tu stvarno nema neke promene u politici ili retorici režima Slobodana Miloševića, tadašnjeg predsednika SRJ, i jedina promena je to što se etničko čišćenje albanskog stanovništva drastično pojačava tokom proleća 1999. godine.

„Međutim, NATO operacija je takođe nesumnjivo dovela do Kumanovskog sporazuma kojim je završen rat na Kosovu i počelo povlačenje srpske vojske i policije“, ukazuje ona.

Nedavno su bivši predsednici Češke – Miloš Zeman i Vaclav Klaus izjavili da je bombardovanje Srbije od strane NATO bila greška. S obzirom da oni nisu prvi niti jedini koji posle četvrt veka dovode to u pitanje, Đureinović ističe da sa današnje tačke gledišta to nije važno.

„U današnjim diskusijama o NATO bombardovanju uopšte nije važno da li je to bila legitimna i legalna operacija, da li je u pitanju greška ili agresija, da li je i zbog čega u pitanju kršenje međunarodnog prava. Izjave stranih državnika ili ocene međunarodnih organizacija i MKSJ bilo da su kritičke ili opravdavaju operaciju, nemaju apsolutno nikakav uticaj na dominantnu interpretaciju NATO bombardovanja u Srbiji“, kaže Đureinović.

U dominantnoj politici sećanja se NATO bombardovanje SR Jugoslavije, dodaje ona, izvlači iz šireg konteksta rata na Kosovu i državne politike Slobodana Miloševića u kojem se ono dogodilo pa se tako na njega gleda kao na agresiju koja je došla ni od kuda sa fokusom na Srbiju i srpski narod kao žrtve.

„Ovakav stav prisutan je sve vreme od početka bombardovanja i nije karakterističan za današnje političke aktere. Pored fokusa na žrtve, druga strana prizme sagledavanja ovog perioda, koje danas dominira politikom sećanja, je stavljanje akcenta na srpske oružane akcije i sukobljavanja tokom 1999. godine kao odbrambene i herojske“, primećuje Đureinović.

Drugim rečima, naglašava naša sagovornica, simplifikovana interpretacija prisutna u javnim diskursima je: NATO je počeo odjednom da bombarduje SRJ, srpski narod je bio nevina žrtva ali se i hrabro i pravedno branio, kako od strane agresije, tako i od albanskih separatista i terorista.

Đureinović zaključuje i da se broj žrtava preuveličava, te da se često spominju brojevi od preko dve ili dve i po hiljade.