Arilje: Netipična srpska varoš

… čim prođete Požegu (nekad Užičku) imate prilikom podizanja na nadvožnjak (preko pruge Beograd-Bar) putokaz za Arilje. Naravno da se u tu „netipičnu srpsku varoš“ kako ju je nazivao Feliks Kanic, može doći i vozom, ali samo do Požege, autobusom za Ivanjicu i automobilom.

Arilje se, baš kao i prestoni grad, nalazi na ušću dve reke: Rzava, koji izvire ispod planine Mučanj pa teče sa svoje dve pritoke „kroz tri banje“ i smatra se do današnjeg dana jednom od najčistijih reka u Srbiji iz čijih se akumulacija vodom snabdevaju pored Arilja, Lučani, Čačak i Gornji Milanovac. I Moravice, koja se sa padina Javora preko Ivanjice, prolazeći plodnim poljima koja često plavi, sastavlja ispod grada sa ništa manje nepredvidljivim Rzavom i nastavlja tako dalje, da bi pred Požegom, primajući Skrapež i poznatiju Đetinju činila Zapadnu Moravu koja nastavlja ka istoku, kako bi, gore pomenutom Ovčarsko-kablarskom klisurom prošla kroz Čačak i produžila za Kraljevo…

Na bregu iznad sastavaka, kralj Dragutin Nemanjić je, po nekom predanju poštujući želju kraljice Kateline, sazidao velelepnu zadužbinu koja danas nosi ime sveca iz Larise, Svetog Ahilija, čije se mošti nalaze u crkvi sa prelepim freskama moravske škole među kojima su najpoznatije freske Plavog anđela (Branko Miljković, Ariljski anđeo), ktitorska kompozicija sa čudesnom freskom Isusa Hrista koja je 1970. proglašena za najlepšu na izložbi u Parizu…

Arilje je u poslednjim decenijama prošlog veka postalo poznato po dvema trikotažama čiji su vredni radnici posle krize koja je zahvatila tržište velike zemlje i najavile njihovo zatvaranje, produžili da u svojim privatnim manufakturama šiju „fine pamučne stvari“ prepoznatljive i dalje u borbi sa konkurencijom koja dolazi sa dalekog istoka. „Extreme intimo“ je naslednik te tradicije i interesantan za kraj ove pričice.

Početak šezdesetih je na ove prostore doveo plansko sađenje maline (Rubus idaeus) koja će ime ovog grada postaviti na svetsku mapu proizvođača . Jedan od zaslužnih za ovu ekspanziju maline u ariljskom kraju je agronom Dobrilo Nenadić, inače jedan od najtiražnijih i najčitanijih srpskih pisaca, ne manje zaslužan da se ime Arilja, čiji je prvi počasni građanin, nađe i na kulturnoj mapi Evrope. NJegov imenjak sa prezimenom Nikolić je u svom dizajnerskom poslu ostavio neizbrisiv trag u generacijama kojima je njegovo bavljenje grafičkim dizajnom i posvećenim likovnim oblikovanjem knjiga postalo i ostalo veliki uzor u njihovim karijerama.

Arilje ima vredne ljude, što se vidi u svim poljima delatnosti. Mnogi su postali poznati ne samo u svom kraju i prestoničkim i drugim velikim evropskim pa i svetskim gradovima kao uspešni profesori, lekari, građevinari… Neki od njih se vraćaju u svoj rodni grad, svoj zavičaj i donose ne samo evropski duh nego i kvalitet življenja, odnosa prema sredini, prirodi i samom gradu.